فرهیختگان نوشت: روند رو به افزایش قیمت کالاهای اساسی که از ابتدای سال جاری آغاز شده است، طبق آمار به دست آمده همچنان ادامه دارد تا جایی که تغییر قیمت برخی کالاهای اساسی در سبد خانوارها، در دی‌ماه نسبت به فروردین‌ماه امسال بیش از 100 درصد رشد داشته است. اینکه مسئولان کشور نمی‌توانند یا نمی‌خواهند بازار کالاهای اساسی را تنظیم کرده و از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری کنند، سوال بی‌پاسخی است که تاوان آن را معمولا اقشار متوسط و رو به پایین جامعه می‌پردازند. بدیهی است که با افزایش سرسام‌آور قیمت کالاهای اساسی در بازار، سبد غذایی خانوارها روزبه‌روز کوچک‌تر شده و قدرت خرید آنها به‌شدت کاهش می‌یابد. در این میان معلوم نیست چرا با وجود اختصاص ۱۴ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی به کالاهای اساسی، این کالاها نه‌تنها ارزان به دست مردم نمی‌رسد بلکه هر روز اقلام مورد نیاز خانواده‌ها با قیمت‌های جدیدی در بازار و در غیاب ناظران و مسئولان نظارتی عرضه می‌شود.
آمار موجود از قیمت کالاهای اساسی در بازار نشان می‌دهد ابراز نگرانی مسئولان، تاکید آنها بر بهبود اوضاع بازار، وعده کاهش یا تثبیت قیمت‌ها در بازار، گفتن اینکه هیچ مشکلی در تامین کالاهای اساسی وجود ندارد، اعلام نظارت مستمر بازرسان بر بازار کالاهای اساسی و رفتارهایی از این دست، تاکنون نتیجه‌ای جز تضعیف اقشار متوسط و کم‌درآمد جامعه نداشته است. به‌عبارت دیگر، اگر قرار بود با بیان این وعده و وعیدها، تغییر در وضعیت بازار ایجاد شود، بی‌تردید تاکنون این اتفاق رخ داده بود.
اگرچه در اوایل تابستان سال جاری مسئولان اقتصادی کشور، نوسانات ایجادشده در بازار ارز و طلا را عامل اصلی افزایش قیمت در بازار کالاهای اساسی دانسته و تحریم‌ها را بهانه‌ای برای رشد قیمت‌ها در بازار عنوان کردند، اما کارشناسان اقتصادی بر این باورند که سوءمدیریت و عدم توانایی مسئولان در کنترل بازار، مهم‌ترین دلیل افزایش بی‌رویه قیمت کالاهای اساسی در بازار است؛ چراکه در حال حاضر و طی دو، سه ماه اخیر، نرخ ارز و طلا در مسیر ثبات قرار گرفته و نوسانات شدیدی نداشته است، در حالی که قیمت کالاهای اساسی در بازار همچنان در حال افزایش است.
افزایش قیمت به روایت آمار
آمار منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران از شاخص قیمت مصرف‌کننده در دی‌ماه سال جاری نشان می‌دهد در دی‌ماه، عدد شاخص کل به 154.7 رسید که نسبت به ماه قبل 2 درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین مقایسه درصد تغییر شاخص کل دی‌ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل نشان‌دهنده رقم 39.6 درصد است. به‌عبارت دیگر، خانوارهای کشور به‌طور میانگین 39.6 درصد بیشتر از دی‌ماه سال گذشته برای خرید یک «مجموعه کالا و خدمات یکسان» هزینه پرداخت کرده‌اند. آمار مرکز آمار ایران همچنین گویای این نکته است که نرخ تورم دوازده‌ماه منتهی به دی‌ماه 97 به رقم 20.6 درصد رسیده که نسبت به مدت مشابه ماه قبل (آذرماه 18 درصد بوده است) 2.6 درصد افزایش نشان می‌دهد.
شاخص قیمت در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» همچنین نشان می‌دهد این شاخص نسبت به ماه قبل 2.8 درصد و در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 1.6 درصد افزایش داشته است. مضاف بر اینکه درصد تغییرات قیمت در ماه جاری نسبت به دی‌ماه ۱۳۹۶ برای این دو گروه به ترتیب 57.8 و 32.4 درصد است.
افزایش نرخ تورم خانوارهای روستایی کشور
مرکز آمار ایران در گزارش خود شاخص قیمت کل برای خانوارهای روستایی کشور در دی‌ماه سال جاری را 158.4 برآورد کرده است که نسبت به ماه قبل 2 درصد رشد را نشان می‌دهد. درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل نیز 42.7 درصد محاسبه شده که نسبت به ماه قبل (آذرماه 39.9 درصد بوده است) 2.8 واحد درصد افزایش داشته است.
تغییر قیمت‌ها در ماه جاری
مرکز آمار در گزارش خود آورده است در دی‌ماه امسال اکثر بخش‌های زیرمجموعه شاخص کل با افزایش قیمت همراه بوده‌اند. برای مثال در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «گوشت» (گوشت مرغ، گوشت گوسفند و گوشت گاو) و گروه «دخانیات» با کاهش قیمت همراه بوده است. در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، گروه «هتل و رستوران» (انواع غذاهای سروشده در رستوران)، گروه «مبلمان، لوازم خانگی و نگهداری معمول آنها» (انواع شوینده‌ها)، گروه «پوشاک و کفش» و گروه «بهداشت و درمان» (انواع دارو) بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند، اما «تجهیزات رایانه» نسبت به ماه قبل کاهش قیمت داشته‌اند. برآوردهای انجام‌شده همچنین نشان می‌دهد دامنه تغییرات نرخ تورم دوازده‌ماهه منتهی به دی‌ماه ۱۳۹۷ برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از 6/19 درصد برای دهک اول تا 22.3 درصد برای دهک دهم بوده است.
تنظیم بازار با واردات روزانه 4 هزار راس دام زنده
افزایش قیمت انواع گوشت در بازار کالاهای اساسی موجب شده این ماده غذایی مهم، از سفره برنامه غذایی و سبد کالایی بسیاری از خانوارها حذف شود. این در حالی است که رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی تهران روز گذشته اعلام کرد به‌زودی روزانه چهارهزار راس دام زنده از طریق واردات به بازار کشور تزریق می‌شود و تاثیر مناسبی در کنترل بازار خواهد داشت و قیمت‌ها را متعادل‌تر خواهد کرد. علی‌اصغر ملکی دلیل اصلی افزایش قیمت گوشت در ماه‌های اخیر را افزایش قاچاق دام سبک و سنگین می‌داند که توسط قاچاقچیان از مرزهای کشور خارج شده و با توجه به اینکه نوسان دام زنده بر قیمت گوشت تاثیر می‌گذارد، لذا قیمت گوشت در بازار نیز افزایش یافته است.
وی با اشاره به عدم نظارت مستمر و موثر دولت بر توزیع گوشت در بازار می‌گوید: «همین مساله باعث شد تدابیر صورت‌گرفته در توزیع گوشت با نرخ مصوب تاثیرگذار نباشد و به دست مصرف‌کننده واقعی نرسد.»
وعده اختصاص 14 میلیارد دلار برای کالاهای اساسی
اگرچه تدابیر و سیاست‌های دولت در 10 ماه گذشته تاثیر چندانی بر کنترل قیمت‌ها در بازار کالاهای اساسی نداشته، اما عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اعلام کرده است ۱۴ میلیارد دلار بودجه از منابع ارزی با نرخ ارز چهارهزار و ۲۰۰ تومان برای تامین کالاهای اساسی در سال ۹۸ اختصاص می‌یابد. به گفته علی‌اکبر کریمی قرار است بخشی از این بودجه در اختیار تولیدکنندگان و بخشی دیگر برای واردات کالاهای مورد نیاز مصرف‌کنندگان قرار گیرد و بخشی نیز برای تامین نهادهای خوراک دام و طیور اختصاص داده شود. از سوی دیگر برای کنترل قیمت‌ها و در راستای تنظیم بازار جلسه‌ای از سوی کمیسیون اقتصادی مجلس تشکیل شده که نتایج آن هفته آینده اعلام می‌شود.
