به گزارش تابناک قزوین، در دهه اخیر، حاشیه‌نشینی به یکی از بحران‌های بالقوه استان قزوین، تبدیل شده که محصول توسعه نامتوازن شهری است.
ترکیب ناهمگون جمعیتی در استان قزوین که به دلیل حاشیه‌نشینی، روی داده است، معضلات کیفری، فرهنگی و اجتماعی به دنبال داشته است.
بین اقشار حاشیه‌نشین، کودکان، بزرگترین قربانیان آسیب‌های حاشیه‌نشینی در قزوین شناخته شده‌اند. بررسی‌ها، حاکی از این است که نزدیک به ۹۰ درصد کودکان حاشیه‌نشین در معرض انواع آسیب‌های اجتماعی قرار دارند که بزهکاری و محروم ماندن از تحصیل، از مهمترین این آسیب‌ها محسوب می‌شود.
در مواردی نیز فقر خانواده، اعتیاد والدین و جدایی آنها، باعث شده کودکان مناطق حاشیه‌ای قزوین، با نام کودکان کار به مشاغل کاذب روی آورده و نان آور خانه باشند. در این میان، هستند کودکانی که در اوج خلاقیت و استعداد، به دلیل فقدان خدمات آموزشی و فرهنگی به ازدواج زودرس تن می‌دهند.
بدیهی است، نبود فضا‌های آموزشی، ورزشی و تفریحی مناسب در مناطق حاشیه‌ای، سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی کودکان این مناطق را به خطر انداخته است.
آنچه که مهم است و ضرورت دارد، تأمین نیاز‌های فرهنگی و آموزشی کودکان حاشیه‌نشین و حمایت از آنها به عنوان نسلی پویا و توانمند است، چرا که آنها آینده سازانی هستند که جزو منابع انسانی کارآمد کشور محسوب می‌شوند.
با توجه به اهمیت این موضوع، این سئوال پیش می‌آید که چقدر کودکان حاشیه‌نشین در استان قزوین دیده شده‌اند و چه فکری برای آنان شده است؟ و چه کسی مسئول آینده این کودکان است؟
شناسایی ۲۹ منطقه حاشیه‌نشین در استان قزوین
حاشیه‌نشینی، سومین بحران استان قزوین است و ۲۹ منطقه حاشیه‌نشین در استان، شناسایی شدند که از این تعداد، ۱۴ منطقه در شهرستان قزوین، واقع شده است.
بر همین اساس، مریم بیدخام، مدیرکل امور اجتماعی استانداری با حضور در برنامه نبض به دلایل حاشیه‌نشینی در استان قزوین اشاره کرد و گفت: استان قزوین قطب صنعتی، کشاورزی و دانشگاهی کشور است و همه جاذبه‌های موجود در استان باعث شده که بسیاری از افراد برای زندگی از روستا‌ها به شهرها مراجعه کنند.
وی افزود: مشکل حاشیه‌نشینی و آسیب‌های آن، که جزو اولویت‌های کشور است و رهبر انقلاب هم بر آن تأکید کرده‌اند، از موضوع کودکان جدا نیست.
به گفته بیدخام، ممکن است در یک منطقه حاشیه‌نشین، ازدواج زودهنگام کودکان، آسیب اجتماعی محسوب شود و در نتیجه آسیب‌های هر کدام از این مناطق، متفاوت هستند و باید متناسب با آن منطقه، برنامه‌ریزی‌هایی صورت گیرد.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری به ابلاغ سیاست‌های اجتماعی و همچنین مصوبات شورای اجتماعی کشور برای مقابله با مشکلات حاشیه‌نشینی، به دستگاه‌های اجرایی اشاره کرد و افزود: دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های مردم نهاد، بازوان اجرایی اداره کل امور اجتماعی در این زمینه هستند.
وی افزود: آموزش و پرورش، بهزیستی و سایر سازمان‌های ذیربط، در کنار وظایف ذاتی‌شان، یک سلسله خدمات ویژه و مؤثری بر عهده دارند که یک سری از آنها در استان انجام شده است و یک سری دیگر نیز در دست اقدام است.
بیدخام تأکید کرد: باید جامعه حساس شود و سمن‌ها در مناطق محروم حضور پیدا کنند تا حتی اگر یک دانش‌آموز از تحصیل جامانده باشد، به تحصیل برگردد.
وی افزود: سال گذشته بیش از ۲۵ سمن، طرح‌های مختلفی را در مناطق حاشیه‌نشین انجام دادند و یک ارتباط دو سویه با مردم داشتند.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری معتقد است، برخی از مناطق حاشیه‌نشین، در ضوابط شهری نمی‌گنجند و ساخت و ساز‌های غیرمجاز در آنجا، منجر به سکونت گاه‌های غیررسمی و آسیب‌های مختلف شده است و بر همین اساس، سازمان امور اجتماعی، اعتبارات ویژه‌ای برای آنها در نظر گرفته است تا جزو مناطق برخوردار استان قزوین شوند.
برنامه‌های آموزش و پرورش برای بهره‌مندی دانش آموزان کم برخوردار از حق تحصیل
اما خیرالله رحمانی، مدیرکل آموزش و پرورش استان که میهمان تلفنی برنامه نبض بود، گفت: ما در راستای عدالت آموزشی و همچنین پوشش تحصیلی در استان، همه امکانات را به کار گرفتیم و شرایطی را ایجاد کردیم که کودکان واجب‌التعلیم، از تحصیل بازنمانند.
وی افزود: امروز مدارس برخی نقاط محروم، با یک معلم و دانش آموز اداره می‌شود و در تلاش هستیم تا به همه مناطق محروم و حاشیه‌نشین شهر که از استطاعت مالی برخوردار نیستند، توجه شود.
مدیرکل آموزش و پرورش استان با بیان اینکه معاونت آموزش ابتدایی تا آنجایی که برایش مقدور بوده، دانش‌آموزان مناطقه حاشیه‌نشین را شناسایی کرده است، گفت: یکی از وظایف معاونت آموزش ابتدایی استان، شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل و برقراری شرایط ادامه تحصیل در بین آنهاست تا بتوانند در مدارس تحصیل کنند، ولی در برخی نقاط، اولیای دانش آموزان اجازه نمی‌دهند که اطلاعات فرزندانشان ثبت شود.
به گفته رحمانی، استان قزوین، جزو استان‌هایی است که بر اساس اطلاعات و آمار وزارت آموزش و پرورش، هم در پوشش نوآموزان پیش دبستانی از مرز ۱۰۰ درصد عبور کرده است و هم جزو استان‌هایی محسوب می‌شود که به مرز ۱۰۰ درصد پوشش تحصیلی رسیده است.
مدیرکل آموزش و پرورش استان گفت: ۴ میلیارد تومان تجهیزات برای مدارس حاشیه شهر خریداری کردیم تا بتوانیم شرایط بهتری برای دانش آموزان فراهم کنیم.
برنامه‌های شهرداری اقبالیه برای توسعه اکبرآباد
اکبرپور، شهردار اقبالیه، که دیگر میهمان تلفنی این برنامه بود، با تأکید بر اینکه ما در برابر همه کودکان ساکن در شهر اقبالیه احساس مسئولیت میکنیم و هیچ تبعیضی بین کودکان محله اکبرآباد با سایر محلهها وجود ندارد، گفت: بیش از ۸۰ درصد از محله اکبرآباد تحت پوشش شهرداری اقبالیه قرار گرفته است و علاوه بر ساخت یک مرکز بهداشت و مدرسه، ساخت پارک و فضای سبز نیز در دستور کار قرار گرفته است.
وی افزود: شهرداریها به محیطهایی که جزو مناطق شهری نیستند، خدمات ارائه نمی‌کنند و در این مدت تلاش کردیم که منطقه اکبرآباد از حاشیه‌نشینی خارج شود و به ترتیب امکانات برای آنها محیا شود و از شهریور ماه نیز احداث پارک در آن منطقه، آغاز می‌شود.
سخن پایانی
رشد ناموزون اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در حاشیه شهرها، باعث شده این مناطق آبستن انواع آسیب‌های اجتماعی شوند و از همه بیشتر، کودکان در معرض ناهنجاری‌های اجتماعی قرار گیرند.
خرداد امسال، ۱۵۵ کودک بازمانده از تحصیل در استان شناسایی شدند که ۵۸ درصد پسر و ۴۲ درصد دختر هستند و اغلب این کودکان در مناطق حاشیه‌ای سکونت دارند.
مهمترین عامل بازماندن این کودکان از تحصیل نیز به ترتیب، مشکلات اقتصادی، کار کودکان و دسترسی نداشتن به مدرسه و فضای آموزشی بوده است.
بارماندن کودکان حاشیه‌نشین از تحصیل، یک واقعیت خاموش است و هیچ وجدان بیداری، راضی نمی‌شود کودکان به عنوان سرمایه‌های انسانی کشور از تحصیل که حق مسلم آنهاست، محروم باشند.
کودکان حاشیه‌نشین به شدت در معرض خطر هستند و باید هرچه زودتر برنامه‌های فرهنگی و فعالیت‌های اجتماعی در این مناطق، منسجم‌تر شود.