تابناک/ پژوهشگر و عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات کشاورزی کشور با تأکید بر ضرورت نگاه جدی به نظام کشاورزی الکترونیک، گفت: پازل طرح تحول کشاورزی با تشکیل پرونده الکترونیک باید تکمیل شود.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: در ادامه سلسله گفتگوها درباره بخش‌های مختلف حوزه کشاورزی، این بار به موضوع تشکیل پرونده الکترونیک برای تولید کنندگان و بهره برداری بخش کشاورزی و مزایای تشکیل و بهره گیری از پرونده‌های الکترونیک و تأثیر آن در افزایش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی، یکپارچه سازی اطلاعات بهره برداران کشاورزی پرداخته‌ایم.
محمود هوشیار فرد، پژوهشگر و عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات کشاورزی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه بخش زیادی از اقتصاد کشور و تولید محصولات کشاورزی بر روی دوش تولیدکنندگان و بهره برداران بخش کشاورزی است، اظهار کرد: کشاورزی یکی از مشاغل دشوار محسوب می‌شود زیرا، برای بهره وری، نیاز به صبر و دقت کافی در طول زمان دارد.
وی با بیان اینکه این موضوع به مرور زمان سبب شده است که نسل جوان به سمت این حرفه نرفته و میانگین سن کشاورزان و بهره برداران بخش کشاورزی افزایش یابد، افزود: بدون تردید، آینده وضعیت تولیدات کشاورزی کشور با توجه مخاطرات محیطی (زنده و غیرزنده) نظیر خشکی، شوری، سرما و یخبندان و آفات و بیماری‌ها با مباحث فناوری اطلاعات بخش کشاورزی عجین است و بهبود روش‌های پایش، پیش بینی، هدایت و امور مطالعاتی و تحقیقات کاربردی به برنامه‌های مدیریت ریسک در محصولات کشاورزی (خصوصاً استراتژیک) کمک می‌کند.
بروکراسی اداری چالشی برای تغییر و تحول سیاست‌های بخش کشاورزی
عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات کشاورزی کشور با اشاره به اینکه همه می‌دانیم کشاورزی به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر خاک زراعی اثر گذاشته و از آن اثر نیز می‌پذیرد، گفت: شیوه‌ای که کشاورزان از مزارع و زمین‌های کشاورزی استفاده می‌کنند بر سلامت خاک و همه ساکنان آن تأثیر مستقیم می‌گذارد. آبیاری بیش از حد یک محصول یا کم آبیاری و مصرف بیش از اندازه کودها و آفت کش‌های شیمیایی همگی بر کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی اثر می‌گذارند.
وی با بیان اینکه همه این موارد نشان دهنده اهمیت امر نظارت بر تولید و نحوه فرآوری محصولات کشاورزی است، تصریح کرد: در چنین شرایطی باید سیستم‌هایی منسجم تمام مراحل تولید محصولات کشاورزی را پایش کنند.
هوشیار فرد با اشاره به اینکه تحلیل برخی داده‌ها، به کشاورزان کمک خواهد کرد تا نه تنها از تغییرات آب و هوایی، میزان آلودگی زمین زراعی به آفات و بیماری‌های گیاهی مطلع شوند بلکه این امکان را داشته باشند تا از بروز طغیان یا اپیدمی بیماری جلوگیری نمایند، بیان کرد: برای رسیدن به توسعه پایدار و برنامه ریزی توسعه‌ای و متوازن در بخش کشاورزی نیازمند ایجاد بستر لازم برای افزایش سرعت و کیفیت تولید دانش هستیم.برای رسیدن به توسعه پایدار و برنامه ریزی توسعه‌ای و متوازن در بخش کشاورزی نیازمند ایجاد بستر لازم برای افزایش سرعت و کیفیت تولید دانش هستیم.
وی با بیان اینکه ویژگی‌های ساختار کشاورزی کشور ضرورت توسعه فناوری اطلاعات در حوزه کشاورزی و طراحی یک بستر اطلاعاتی یکپارچه تحت عنوان «سیستم کشاورزی هوشمند مؤثر» را ایجاب می‌کند، اظهار کرد: متأسفانه طی سالیان متمادی بروکراسی اداری فرایند پیچیده و چالش برانگیزی بوده که همانند سدی در مقابل تغییر و تحول در سیاستگذاری بخش کشاورزی قرار داشت.
پژوهشگر حوزه کشاورزی در ادامه با اشاره به اینکه وجود این بروکراسی اداری همانند یک بیماری مزمن حرکت بخش کشاورزی را به سوی توسعه دچار سست کرده و باعث هزینه‌های اقتصادی و اتلاف زمان می‌شود، گفت: مراکز بیمه گر ارائه دهنده خدمات به کشاورزان نیز به اطلاعات دقیق و به روز نیاز دارند تا تغییرات مهمی در الگوهای رفتاری خود داشته باشند. متأسفانه، عدم وجود پرونده الکترونیکی فعالان بخش کشاورزی تحقق اهداف طرح تحول بخش کشاورزی را با مانع بزرگی روبه‌رو ساخته است.
یکپارچه سازی اطلاعات بهره برداران کشاورزی هدف سیستم هوشمند
هوشیار فرد هدف از سیستم کشاورزی هوشمند را یکپارچه‌سازی اطلاعات تولیدکنندگان و بهره برداران این بخش و واحدهای تولیدی در سطح کشور توسط مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی عنوان و اظهار کرد: این سیستم امکان ارائه خدمات بهتر به کشاورزان و مدیریت بهتر نظام تولید محصولات کشاورزی در کشور را فراهم می‌کند.
وی با بیان اینکه کشاورزی هوشمند به دقیق بودن روند کشت و کار کشاورزان و بهبود کمی و کیفی محصول کمک خواهد کرد، ادامه داد: اجرای طرح حدنگاری، کلیه اطلاعات مکانی و توصیفی اراضی کشاورزی، تعداد بهره‌برداران، نوع کشت، میزان آب و … را تعیین می‌کند تا نقشه‌های تناسب اراضی طوری طراحی شوند که محصولات پربازده و دارای بیشترین ارزش افزوده در مناطق مختلف کشور تولید شوند.
پژوهشگر حوزه کشاورزی با اشاره به اینکه جدی گرفته شدن این طرح در برخی استان‌ها مانند گیلان مانع زمین خواری و ادامه سو استفاده از اراضی ملی خواهد شد، گفت: جمع آوری و ثبت کلیه اطلاعات تولیدکنندگان و بهره برداران و واحدهای تولید همانند استخر پرورش ماهی یا مزرعه و باغ (نوع خاک، سابقه کشت) و اقدامات انجام شده همانند نوع و مقدار کودها یا سموم مصرفی و دسترسی به منابع همانند آب و یا جاده بین مزارع مشخص و به صورت الکترونیک به اشتراک گذاشته شوند.
وی تأکید کرد: در پرونده الکترونیک، تمام اطلاعات کشاورزان شامل مشکلات و کمبودها و نیازمندی‌های فنی مانند خدمات آزمایشگاهی و تسهیلاتی، نوع و مقدار نهاده‌های شیمیایی مصرفی که مورد نیاز کارشناسان و مسئولان در تصمیم‌گیری ما بوده به ثبت رسیده استدر پرونده الکترونیک، تمام اطلاعات کشاورزان شامل مشکلات و کمبودها و نیازمندی‌های فنی مانند خدمات آزمایشگاهی و تسهیلاتی، نوع و مقدار نهاده‌های شیمیایی مصرفی که مورد نیاز کارشناسان و مسئولان در تصمیم‌گیری ما بوده به ثبت رسیده است.
هوشیار فرد با بیان اینکه پرونده الکترونیک تولیدکنندگان و بهره برداران بخش کشاورزی راه ارتباطی مراکز جهاد کشاورزی با تولید کنندگان و بهره برداران این بخش است، گفت: در واقع، مهمترین مزیت تکمیل پرونده الکترونیک، استفاده حداکثری از ظرفیت مراکز جهاد کشاورزی در خدمت رسانی منطقی به تولید کنندگان و بهره برداران و پیگیری فعالیت‌های روزمره آنها در راستای دولت الکترونیک است.
وی با اشاره به اینکه نرم افزار پرونده الکترونیک کشاورزان و بهره برداران که سیستم اطلاعاتی مورد استفاده در مدیریت تولید محسوب می‌شود، به دلیل اینکه سوابق تولید کننده یا واحد تولیدی را به صورت الکترونیکی نگهداری می‌کند دارای مزایای متعددی است، تصریح کرد: کاهش کاغذ بازی و صرفه جویی در وقت (جلوگیری از اقدامات تکراری و مراجعات بی‌مورد)، بهبود مراقبت‌های فنی از واحد تولیدی (مزرعه، باغ، گلخانه، دامداری و …)، افزایش مشارکت کشاورز در مراقبت از محصول خود، پیشگیری از خطای احتمالی در تشخیص‌ها و توصیه‌های فنی بهزراعی، سهولت انجام فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، بهینه سازی مدیریت منابع آب و خاک و نظارت بر کیفیت و کمیت خدمات دهی و افزایش کارایی ناشی از دسترسی سریع به اطلاعات تولید کننده و مدیریت متمرکز سازمان در حوزه اطلاعات برای مراکز تصمیم گیر، تسهیل و ساده سازی فرایند مدیریت اطلاعات تولید کننده و امکان گزارش گیری تعداد کشاورزان هر کارشناس پهنه، گزارش گیری از فهرست کلی کشاورزان و بهره برداران هر منطقه، تعداد بازدیدهای فنی برای ارائه توصیه‌ها هر کارشناس در یک بازه زمانی مشخص بخشی از مزایای بهره گیری از این سیستم است.
ضرورت نگاه جدی به نظام کشاورزی الکترونیک
وی با بیان اینکه امروزه برخی مسائل مرتبط با تولید از قبیل توزیع نهاده‌های کشاورزی و سوخت مایع مورد نیاز واحدهای گلخانه‌ای و پرورش قارچ خوراکی با ثبت اطلاعات پایه در سامانه وزارت جهاد کشاورزی تسهیل شده است، افزود: ایجاد سامانه نرم‌افزاری توزیع نهاده‌های کشاورزی در سراسر کشور، سرآغاز کشاورزی هوشمند بود که بدین ترتیب امکان ردیابی تولید محصولات زراعی و باغی با توجه به سطح زیر کشت و زمان برداشت قابل محاسبه و امکان تنظیم سطح زیر کشت آبی با آب قابل دسترس نیز ممکن می‌شود.
هوشیار فرد در ادامه بیان کرد: نظام کشاورزی الکترونیک (صدور کارت الکترونیک هوشمند) برای همه فعالان بخش کشاورزی نه فقط به معنی پیاده‌سازی دولت الکترونیک و تسهیل امور کشاورزان است، بلکه یک ابزار برای نظام ارائه خدمت و سیاستگذاری در بخش کشاورزی است که می‌تواند موجب ارتقای سطح تولید، مصرف صحیح منابع آب و خاک و عدالت در زنجیره تولید شود.
وی با بیان اینکه ایجاد و بکارگیری پرونده الکترونیک تولیدکنندگان بخش کشاورزی با موانع متعددی شامل موانع فنی، سازمانی، فردی، مالی مواجه هست، ادامه داد: به کار گیری افراد باتجربه و متخصص در هر یک از زمینه‌های فوق الذکر، ارائه آموزش‌های لازم و بستر سازی فنی جهت پیاده سازی پرونده الکترونیک همه تولیدکنندگان، همراه با اختصاص منابع مورد نیاز، راه را برای به کار گیری این سیستم هموار سازد.
محقق و پژوهشگر بخش کشاورزی با اشاره به اینکه ایجاد پرونده الکترونیک فعالان واحدهای تولیدی بخش کشاورزی با حجم قابل توجهی از دغدغه‌ها و سوالات از قبیل آیا تدابیر لازم و بستر سازی مناسب برای عملیاتی کردن پرونده الکترونیک کشاورزان اندیشیده شده یا در میانه راه به دلیل موانع اجرایی متوقف خواهد شد، بستر اجرای پرونده الکترونیک بهره برداران اینترنتی است یا اینترانت، کادر تکنسین‌ها و کارشناسان دستگاه اجرایی تا چه اندازه در این مورد توجیه شده و آیا کار با این سیستم را بلد هستند، مواجه است، افزود: نظام کشاورزی الکترونیک، گامی مهم در مسیر کاهش هزینه‌ها و افزایش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی و افزایش بهره وری در بخش کشاورزی می‌شود که باید جدی تر گرفته شود.