به گزارش تابناک قم، یکی از شاخه‌های مهم گردشگری که بخش قابل‌توجهی از فعالیت‌های جهانگردی را تشکیل می‌دهد، گردشگری مذهبی است که از جایگاه مهمی در فرهنگ و تمدن اسلامی ما دارد تا جایی که در چندین آیه از قرآن کریم به سیر و سیاحت که امروز به آن «صنعت گردشگری» تعبیر می‌شود اشاره و به آن اهمیت داده است.
به‌عنوان‌مثال در آیه 137 از سوره آال عمران خداوند در کتاب مقدس خود قرآن کریم چنین می‌فرماید« قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فی الارض»« پیش از شما سنت‌ها و اقوامی روی زمین بودند پس بگردید و بنگردید» تدبیر تنها در معانی این آیه می‌توان به این امر مهم پی برد که یکی از ضروریات زندگی اجتماعی، از آغاز آفرینش تاکنون برقراری ارتباط از راه‌های مختلف بوده است. «سیر و سیاحت» مهم‌ترین و مؤثرترین عامل برای برقراری ارتباط درزمینهٔ های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است.
امروز صنعت گردشگری یکی از عوامل پول‌ساز و اقتصادی محور در دنیا است که علاوه بر بعد اقتصادی می‌توان به سنت‌ها؛ آداب‌ورسوم و فرهنگ و تمدن ملت‌ها و اقوام دیگر آشنا شد یکی از شاخه‌های مهم گردشگری را می‌توان «گردشگری مذهبی» نامید.
"گردشگری مذهبی" به سفرهایی اطلاق می‌شود که اصلی‌ترین هدف آن‌ها تجربه‌ی مذهبی باشد؛ ممکن است گردشگران مذهبی بارها به مکانی مذهبی بروند و یک‌بار رفتن به آن مکان، آن‌ها را از سفرهای مکرر بازنمی‌دارد یا این‌که در گردشگری مذهبی هدف از سفر صرفاً زیارت و انجام اعمال مذهبی نیست و طیف گسترده‌تری از سفرهای مذهبی را شامل می‌شود. برای مثال حضور در کنفرانس مذهبی، رویدادهای فرهنگی ـ مذهبی و اجرای کنسرت موسیقی مذهبی جز گردشگری مذهبی محسوب می‌شوند.
در کشور وجود بارگاه حضرت امام رضا علیه‌السلام در مشهد مقدس و بارگاه نورانی کریمه اهل‌بیت (س) در قم این دو شهر را به دو شهر مهم زیارتی و مذهبی در کشور تبدیل کرده که سالانه ارادتمندان و زائرانی بسیاری برای زیارت و سیاحت به این شهرها سفر می‌کنند در شهر مقدس مشهد طبق اقدامات و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته از سوی مسئولان گردشگری مذهبی توانسته اقتصاد شهر مشهد را ارتقا دهد ولی باوجوداین همه ظرفیت مطلوب در قم گردشگری مذهبی و دیگر شاخه‌های گردشگری در این شهر نیاز به ترمیم اساسی دارد.
در قم علاوه بر زیارت یک گردشگرمی تواند از آب‌وهوای مطلوب روستاها و طبیعت آن بهره‌مند شود، وجود تاریخ و تمدن مطلوب و میراث فرهنگی و هم‌چنین طبیعت خدادادی مانند دریاچه نمک و حوزه سلطان و یادگارهایی از شکل‌گیری انقلاب اسلامی که ابتدا از قم نشات گرفته مقاصدی را برای گردشگران می‌تواند تعریف کند و مدت ماندگاری آن‌ها را در قم افزایش دهد چراکه وجود مسافران و زائران گذری مگر می‌تواند تغییری در اقتصاد پایدار قم ایجاد کند؟
ضعف زیرساختی و نبود چشم‌انداز برای گردشگری در قم
مدیر هماهنگی امور رفاهی زائرین استانداری قم با اشاره به اهمیت گردشگری به‌ویژه گردشگری مذهبی و زیارتی در استان قم می‌گوید: با توجه به وجود پربرکت بارگاه حضرت معصومه (س) و هم‌چنین مسجد مقدس جمکران و دیگر امامزادگان این شهر را به یک استان گردشگری به‌ویژه از نوع مذهبی و زیارتی معرفی کرده است.
روح‌الله شانظری در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در قم بیان می‌کند: شهر قم سالانه میزبان بیش از 25 میلیون زائر ایرانی و هم‌چنین 30 میلیون زائر غیر ایرانی است که این امر تشکیل معاونت امور زائران در استانداری را بیشتر محسوس کرده و با محوریت میزبانی شایسته از زائران سالانه ستاد تسهیلات امور زائران در دفتر این معاونت جلساتی را برگزار و12 کمیته برای برنامه‌ریزی و بسترسازی برای ارائه خدمات مطلوب تشکیل یافته است.
به گفته وی؛ اما باوجود ظرفیت‌های مطلوب گردشگری شهر قم از ضعف زیرساخت‌های گردشگری و نبود افق و چشم‌انداز راهبردی برای ارتقای صنعت گردشگری مشکل اساسی دارد که با آمدن دولت‌های مختلف و بهره‌گیری از فعالان گردشگری اقداماتی برای بهبود آن صورت گرفته است.
وی می‌افزاید: با توجه به این‌که در مناسبت‌های مختلف مذهبی قم میزبان زائرانی بسیاری است در بخش پارکینگ ضعف‌هایی دارد که نیاز به تقویت دارد هرچند اقدامات اساسی شهرداری در این امر را نباید منکر شد ولی باز برای ارتقای زیرساخت گردشگری شهر قم باید اقدامات اساسی بیشتری صورت گیرد.
این مسئول تصریح کرد: در استان چشم‌انداز و افق مشخصی برای گردشگری استان در نظر گرفته نشده است تا بر اساس آن نقشه‌هایی برای آینده استان در حوزه گردشگری تدوین کرد .
کرونا حادثه تلخی که گردشگری قم را منقلب کرد
مدیر هماهنگی امور رفاهی زائرین استانداری قم در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود به بحران کرونا هم اشاره و بیان می‌کند: درحالی‌که قم منتظر زائران و گردشگران خود بود کرونا اتفاق تلخی بود که بخش خدمات و گردشگری استان را تخت الشعاع خود قرارداد و بیشترین آسیب به آن وارد شد وبه بیشتر دفاتر و مراکز اقامتی را شهر قم ضربه زد.
شانظری می‌افزاید: مجتمع‌های بین‌راهی،واحدهای اقامتی و مجموعه‌های توریستی و هم‌چنین حرم‌های مطهر تحت تأثیر کرونا قرارگرفته و درآمدهای این بخش‌ها تحت تأثیر قرار گرفت و آمار ورود گردشگران ایرانی و غیر ایرانی به‌شدت کاهش یافت.
معرفی ظرفیت‌های پیدا و نهان قم برای جذب گردشگران خارجی
مدیر هماهنگی امور رفاهی زائرین استانداری قم می‌گوید: درزمینهٔ معرفی مطلوب جاذبه‌های گردشگری و ظرفیت‌های آن خلا داریم باید درزمینهٔ معرفی ظرفیت‌های گردشگری استان ورود کرده و تا گردشگران خارجی و داخلی بیشتری را جذب کنیم با بخش دانشجویی و فعالان گردشگری و هم‌چنین دیگر استان‌ها در حال برقراری ارتباط مطلوب هستیم .
شانظری با اشاره به برگزاری هفته فرهنگی قم در کشور لبنان که دستاوردهای مطلوبی به دنبال داشته عنوان می‌کند: هفته فرهنگی قم در کشور لبنان که از سوی معاونت امور زائرین برگزار شد دستاورد خوبی به دنبال داشته ظرفیت‌های پیدا و نهانی در استان و کشور داریم که می‌توان از طریق این هفته‌های فرهنگی بهتر معرفی کنیم.
وی در پایان از تشکیل کمیته امربه‌معروف و نهی از منکر با عضویت همه دستگاههاوبخشداری ها اشاره و می‌گوید: این کمیته می‌تواند نحوه حضور زائران در شهر کریمه اهل‌بیت(س) را توانمند و موارد مرتبط با عفاف و حجاب و دیگر آسیب‌های اجتماعی را رصد کند اما چالش مهمی که در قم با آن روبرو هستیم این است که ما باور نداریم گردشگری مذهبی می‌تواند سرچشمه ارتقای دیگر بخش‌های گردشگری باشد.
هزار راه نرفته بخش گردشگری قم
یک استاد دانشگاه و مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری قم بیان می‌کند: قم به‌جز ظرفیت گردشگری دارای اماکن تاریخی متعددی است که بیش از 3800 اثر آن در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است؛ از تیمچه، گنبد سبز و امامزادگان معروف و آب‌انبارهای قم گرفته تا بازار کهنه که می‌توان آن را به موزه فرهنگی ایران نام برد.
به گفته محمد آقازاده ، بااین‌همه ظرفیت گردشگران در قم ماندگاری زیادی ندارند اساسی‌ترین و محوری‌ترین ارکان گردشگری بحث مسائل تفریحی است ولی به نظر برخی افراد این‌که شهر قم یک شهر مذهبی است نباید فضاهای تفریحی داشته باشد و همان کارکرد مذهبی آن باید حفظ شود.
وی می‌افزاید: لازم است آژانس‌های گردشگری با تدوین و ابلاغ آئین‌نامه‌ها زمینه و شرایط انجام یک سفر تفریحی - علمی و استاندارد را فراهم آورند گردشگری می‌تواند گام بسیار مهمی در اتحاد و همدلی اقوام و رفع پیش‌فرض‌ها و اذهان موهوم باشد.
وی می‌گوید: در حال حاضر بیش از 80 نفر از طلاب حوزه در حال آموزش دوره‌های لیدری گردشگری در شهرهای مختلف هستند متأسفانه بسیاری از پتانسیل‌های سرمایه اجتماعی، فرهنگ و تمدن استان قم برای توسعه گردشگری مهجور مانده است که می‌تواند از سوی طلاب و فعالان گردشگری بهتر معرفی شود.
