زینب زارع
به گزارش تابناک یزد، استان یزد چند سالی است که به طور متوالی درگیر خشکسالی شدید شده و مشکلات
ناشی از آن یکی یکی در حال پدیدار شدن است. یزد که کم بارشترین استان
کشور است در سال67 به عنوان پایلوت اجرای طرح باروری ابرها انتخاب شد.
باروری ابرها از متداولترین و به نوعی بهترین روش شناخته شده تعدیل آب و
هواست. بارور کردن ابرها، افزودن مواد بهداخل یک ابر با هدف تقویت، تشکیل و
رشد «بلورهای یخ» در ابرهای سرد و نیز رشد قطرههای درون ابرهای گرم است
که باعث افزایش بارش برف و باران میشود. میتوان گفت باروری ابرها روش
جدیدی است که به منظور تاثیرگذاری بر ابرهای طبیعی با استفاده از مواد
شیمیایی آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف گرفته میشود. همشهری به
منظور آگاهی از پیادهسازی این روش در استان و نیز بررسی وضعیت کنونی با
«محمد مهدی جوادیان زاده»، رئیس مرکز ملی باروری ابرها، گفت و گویی ترتیب
داده است که در ادامه میخوانید:
-
درباره تغییرات آب و هوایی چند سال اخیر، مختصری توضیح دهید.
تغییرات آب و هوایی مسئولان جهانی را درگیر کرده است و ایران هم از این
قضیه مستثنی نیست؛ به طوری که استان یزد به طور جدی با خشکسالی شدید دست و
پنجه نرم میکند.
-
تغییرات آب و هوایی ایران به چه سمتی پیش میرود؟
به طور کلی باید گفت اگر تغییرات آب و هوایی یک کشور، دامنه دار و همیشگی
باشد، «تغییر اقلیم» نامگذاری میشود و اگر موقت باشد، به نوعی «ناهنجاری
اقلیمی» به حساب میآید. روند تغییرات فعلی آب و هوایی ایران را در حال
حاضر میتوان ناهنجاری اقلیمی به حساب آورد.
-
شرایط کم آبی و بارش را چگونه ارزیابی میکنید؟
عمده مصرف آب به بخش کشاورزی برمیگردد و آب شرب تنها 10 درصد از میزان
مصرف را به خود اختصاص داده است. بر همین اساس با توجه به شرایط ناپایدار
حاکم بر کره زمین که باعث کاهش بارش و کم شدن سطح منابع آبی شده است، در
وهله اول، کمآبی، خشکسالی را در حوزه کشاورزی به دنبال خواهد داشت.
-
نظر شما درباره ساخت سد برای مدیریت آب چیست؟ آیا تاکنون توانسته در این زمینه راهگشا باشد؟
آبهای جاری کاهش یافته است و برخی رودخانهها خشک شدهاند. قبل از این آب
رودخانه جاری با سدسازی مدیریت میشد. باید در انتقال آب، مدیریتی قوی و
متفاوت تر از گذشته داشته باشیم. بنابراین به جرات میتوان گفت که در شرایط
حاضر، ساخت سد نمیتواند نتیجه بخش باشد.
-
به نظر شما تغییر الگوی کشت میتواند به عنوان راه حلی برای مدیریت منابع آب باشد؟
در ابتدای دولت تدبیر و امید، در خصوص تغییر الگوی کشت داخل ایران صحبت شد
ولی مشکل اصلی اینجاست که کشاورزی، خرده مالکی است و فرهنگسازی برای الگوی
کشت جدید در فرصت کم امکان پذیر نیست.
-
واکنش کشاورزان در مقابل تغییر الگوی کشت در حوزه کشاورزی چگونه بوده است؟
واکنش کشاورزان بسته به منافعشان متفاوت است؛ بنابراین برای فرهنگسازی در
این زمینه باید سرمایهگذاریهای زیادی صورت گیرد. کشاورز باید بداند
راهکارهای جایگزین برای مصرف کمتر آب در کشت چیست و به آگاهی لازم در این
زمینه دست پیدا کند. ابزار باید برای کشاورز فراهم شود و الگوی کشت متناسب
با منطقه شور و کویری به کشاورزان معرفی و در کنار آن منافع کشاورز در نظر
گرفته شود. این مساله در کنار هزینه بر بودن از مسائل زمانبر است.
-
در تغییر الگوی کشت، برای سوددهی کشاورز و بازار محصول جدید، تدابیری اندیشیده شده است؟
برای اصلاح روش آبیاری سنتی، وامهایی در نظر گرفته شده ولی چندان
تاثیرگذار نبوده است. چراکه طی این سالها گازهای گلخانهای را رها کردیم و
شرایط علیه طبیعت فراهم شد. بر همین اساس با برهم خوردن تعادل طبیعت، در
وضعیت فعلی سازگاری با بیآبی و شرایط طبیعت، اولین قدم در این زمینه است.
-
برنامههایی که طی چند سال اخیر برای مهار خشکسالی مطرح شده، موفقیت آمیز بوده است؟
برنامههای مقابله با خشکسالی پراکنده است و طی چند سال اخیر که خشکسالی
گریبانگیر یزد شده، میتوانیم این پراکندگی را به عنوان نقاط ضعف برنامه
ریزیها بیان کنیم.
-
با بحران حاکم بر زندگی کنونی، آب استان را چگونه میتوان تامین کرد؟
این موضوع نیاز به بررسی بیشتر دارد؛ اما در حال حاضر آب شرب یزد وابسته به
کوهرنگ است و حجم آب انتقالی در آن حد نیست که سایر مصارف به غیر از شرب
را جوابگو باشد. بنابراین باید به فکر راهکارهای اساسی و طولانی مدت باشیم
که جوابگوی نیاز آیندگان باشد و مدیریت مصرف درست را پیاده سازی کند.
-
شما وضعیت کمبود منابع آب در آینده کشور را چگونه ارزیابی میکنید؟
هر سال با کمبود آب بیشتری مواجه هستیم و هر روز از کیفیت آبهای زیر زمینی
نیز کاسته میشود؛ به طوری که احساس میشود با شرایط موجود تا چند سال
آینده آبهای زیرزمینی، استاندارد لازم را برای مصرف ندارد.