سابقه تاریخیمحققان اسکو را با اوشکایای کهن یکى مىدانند. چنانکه از مآخذ آشوری بر مىآید، اوشکایا شهری دارای قلعه بوده که در شرق دریاچة ارومیه و در دامنة کوه سهند قرار داشته است. در دورة اسلامى، حمدالله مستوفى در نزهة القلوب از اسکو به عنوان یکى از آبادیهای بزرگ ناحیة باویل رود و در کنار باویل، خسروشاه، میلان و فسقندیس نام مىبرد. در عالم آرای نادری اسکو از نقاط آباد آذربایجان معرفى شده است. در جنبش مشروطه، مردم اسکو در کنار مردم تبریز با قوای دولتى و قزاقان روس به مبارزه برخاستند.
موقعیت جغرافیاییشهرستان اسکو با وسعت 1763 كیلومتر مربع (3.9 درصد مساحت استان) در 30 كیلومتری تبریز واقع شده است و ارتفاع آن از سطح
دریا 1450 متر می باشد. این شهرستان از سمت شمال با شهرستان شبستر، از سمت شرق با شهرستان تبریز، از سمت غرب با دریاچه ارومیه و از سمت جنوب با شهرستان آذرشهر هممرز است.
نقاط تاریخی و دیدنیروستای کندوان: در 18 کیلومتری جنوب اسکو در دامنه سرسبز سلطان داغی و در 50 کیلومتری جنوب غربی تبریز واقع شده است. آنچه به کندوان هویت باستانی داده وجود 117 خانوار و منزل مسکونی در درون تودههای مخروطی و هرمی شکل صخره ای که روستاییان کندوان داخل این توده ها برای خود خانه مسکونی، آغل، انبار، کارگاه ایجاد کرده اند. وجه تسمیه کندوان به خاطر خانه های کندوئی شکلی می باشد که در دل صخره های کرانی کله قندی شکل تعبیه شده است و از خصوصیات این خانه هاست که هوای داخل آن در زمستان گرم و مطبوع و در تابستان خنک می باشد. درباره اوضاع معماری سنتی کندوان تعدادی از محققان و جغرافی دانان اعتقاد دارند که کندوان در ایران نظیری ندارد و نوع معماری آن از نوع معماری صخره ای است و چنین تعریف می کنند که معماری صخره ای، از نظر بازسازی بسیار پراهمیت تر از معماری معمولی است. وجود آب معدنی گوارا، خانه های صخره ای و مخروطی منحصر به فرد، دره سرسبز و خرم، آب و هوای بسیار مطبوع کوهستانی و وجود لبنیات مرغول و دلپذیر و عسل طبیعی از دیرباز روستای کندوان را مود توجه علاقمندان قرار داده است و محیط آرام بخش و سکونت شبانگاهی روستا توام با نسیم دلپذیری که از سهند زیبا می وزد.
بقعه امامزاده اسکو (واقع بر روی تپهای در جنوب اسکو و مشرف به شهر)، روستای عنصرود (دارای طبیعت جذاب و سرسبز و چشمه های آب معدنی)، مقبره پیرحیدر (واقع در محله سوسیان)، مزار الله بنده سی (واقع بر فراز تپه ای بلند در جنوب شرقی اسکو)، مسجد پایتخت، مسجد جامع اسکو از دیگر نقاط دیدنی شهرستان اسکو میباشد.
نخستین مدرسهٔ اسکو توسط سید رضا اسکویی در سال ۳۳۸ هجری تأسیس شدهاست. برخی از مشاهیر این شهر عبارتند از:
- امیر ابوالقاسم اسکویی.
- نجمالدین محمد اسکویی.
- محمدباقر بن محمدسلیم قراجهداغی اسکویی.
- موسی بن محمدباقر حایری اسکویی.
بناهای تاریخی
از بناهای تاریخی اسکو میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- دهکده توریستی کندوان: این روستا به خاطر داشتن خانه
های قندیل شكل خود از شهرت بسیاری برخوردار است. این نوع بنا را در جهان در
دو جای دیگر (كاپادوكیه در تركیه وایالت داكوتای امریكا )می توان یافت كه
از نظر جاری بودن زندگی در جهان بی نظیر است.
- آرامگاه پیرحیدر: مردی زاهد و گوشه نشین كه به نوشته
مرحوم آقای كارنگ از سمنان به تبریز آمده بعد در اسكو سكونت گزیده است ،
مقبره او به همراه پسرش بابا شكرالله در شرق محله سوسیان در روی تپه ای
قرار گرفته است و این منطقه به نام و نامگذاری شده است قبر پیر حیدر خاكی
است و كتیبه ای ندارد و یا داشته از بین رفته است. ،وفات پیر حیدر در
دوازدهم صفر 856 قمری در اسكو اتفاق افتاده است .
- آرامگاه سید حسین بن سید عبدالغفار اسکویی: بر روی
تپه ای در جنوب شهر اسكو و مشرف به شهر واقع شده ، گنبدی دارد آجری و بلند
كه چهار منفذ كوچك در چهار روی آن تعبیه شده است در ورودی بقعه به دهلیز
كوچكی باز می شود كه راهی به درون بقعه دارد و یك ضریح چوبی كهنه كه روی
قبر امامزاده نهاده اند لوح قبر دیده نمی شود ولی به نظر می رسد كه صاحب
قبر به امام جعفر صادق (ع)منتسب است و بعید نیست كه وی همان میر سید حسین
بن عبدالغفار اسكوئی جد سادات حسینی اسكو باشد
- مسجد پایتخت:درست در وسط دو محله علیا وسفلی اسكو
واقع شده مسجدی كوچك و آباد بدون ستون با دیوارهای خشتی محكم كه بر روی
دیوار جنوبی مسجد سنگ نوشته مرمرینی به طول یك متر و عرض 60 سانتیمتروجود
دارد این سنگ نوشته با خط ثلث بطور برجسته نوشته شده است. از مضمون سنگ
نوشته چنین بر می آید كه این مسجد در دوره استیلای رومیان مانند مساجد بلاد
سایر آذربایجان تخریب شده ودر سال 1061 هجری قمری مرمت و تجدید بنا گردیده
است .
- مسجد جامع اسکو:این مسجد كمی بالاتر از مسجد پایتخت
در كنار خیابان اصلی و میدان بزرگ اسكو واقع شده است كه كف آن دو متر
بالاتر از سطح خیابان است . شش ستون سنگی و 12 گنبد ضربی آجری دارد
سرستونهایش سنگی می باشد . اهل محل تاریخ بنای مسجد را همزمان با تاریخ
تجدید بنای مسجد پایتخت می دانند كه معماری آن نمونه زیبایی از معماری دوره
صفویه می باشد .