با مطالعه تاریخچه شیوه دسترسی ایرانیان به منابع آبی، استفاده از فنونی چون حفر قنات در جای جای این سرزمین را مشاهده میکنیم که نشان از دست و پنجه نرم کردن مردم صبور ما با بحران کمآبی و دستیابی به آب دارد.
ایران از لحاظ بارندگی در موقعیت نیمه خشک و خشکت قرار داشته و بیش از نیمی از اراضی کشورمان کویری و نیمه کویری است.
حال در این میان کاهش نزولات جوی، استفاده بیرویه از آبهای زیرزمینی، بی توجه به اصول کشت، عدم اصلاح شیوههای آبیاری کشاورزی به صورتی که بیش از 70 درصد منابع کشور در این بخش مصرف میشود، شرایط بحرانی امروز را پدید آورده است.
به این مشکلات غفلت در اصلاح الگوهای مصرف خانگی و استفاده نکردن از دانش و فناوری روز در دو بخش کشاورزی و صنعت با هدف کاهش مصرف را اضافه کرد.
تداوم چنین روندی، بیشک تنها گریبان مردم را نمیگیرد و پیامدهای منفی زیست محیطی متعددی از جمله خشک شدن تالابها، کاهش شدید سطح آبهای زیرزمینی و حتی افزایش هجوم ریزگردها به مناطق مسکونی در نقاط مختلف کشور، از جمله آثار زیانبار کم آبی است.
حال بماند که نسل امروز میخواهند چه میراثی را برای آیندگان به جای گذارند.
در این میان استان البرز با داشتن سدهای بزرگ مانند سد امیر کبیر و سدطالقان از کمبود منابع آبی شدیدی رنج می برد.
زنگ بحران کم آبی و خطر پایین آمدن محسوس ذخایر آبی سد کرج در استان البرز، مدتها است که به صدا درآمده، اما به نظر میرسد این هشدارها در میان هیاهوی پروژههای عمرانی نیمه کاره استان و جدال و اختلاف نظرهای مدیران استانی و حتی ملی، کمتر به گوش مسئولان امر می رسد.
به طور قطع اگر کار کارشناسی علمی و دقت نظر کافی در حوزه مدیریت بحران کم آبی البرز نداشته باشیم، این بحران مانند مسئله ترافیک تبدیل به معضلی بزرگ خواهد شد که هر چقدر پُل روگذر و زیرگذر ساخته و یا لاین به لاینهای بزرگراهها و اتوبانها اضافه کنیم، نیاز مردم برای رسیدن سریع به مقصد برطرف نخواهد شد.
در حقیقت نباید این نکته مهم از ذهن دور بماند که مسئله کم آبی قابل مقایسه با ساعتها تلف شدن وقت مردم در ترافیک نیست و اثرات مخرب بیشتری به همراه دارد.
واقعیت کمبود منابع آبی در استان البرز و به ویژه کلانشهر کرج با جمعیتی بیش از 2 میلیون و 500 هزار نفر بر کسی پوشیده نیست و زنگ خطر بحران کم آبی از مرز شنیدن نیز گذشته است.
مدتها است که تیتر اخبار بسیاری از رسانهها به کمبود منابع آبی اختصاص دارد و هر از چند گاهی نصف شدن ذخیره آب پشت سدها شوکی بزرگ به اذهان عمومی وارد میکند.
در اینجا باید توجه شهروندان را به این نکته جلب کرد که محیط زیست سالم در گرو توجه به منابع زیستی به ویژه آب، هوا و خاک است، ولی متاسفانه البرزنشینان با تشدید آلودگی هوا و افزایش گرد و غبار ناشی از بروز خشکسالی مواجه هستند و با توجه به این شرایط، منابع آبی موجود و به ویژه رودخانه کرج دیگر جوابگوی تشنگی اراضی کشاورزی این استان نیست.
لذا باید با مدیریتی جهادی به فکر استمرار حیات رودخانه کرج باشیم تا به سرنوشت زاینده رود دچار نشود.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که خطراتی از جمله پایین رفتن سطح سفرههای آب زیرزمینی، محیط زیست استان البرز را تهدید می کند و به همین منظور کلید حل این مشکل در جیب مسئولانی است که باید با نگاهی کارشناسانه، وضعیت منابع آبی را مورد بررسی قرار داده و دقت کنند.
اقداماتی همچون طرح تونل انتقال آب رودخانه کرج به تهران که باعث کمبود آب در کلانشهر کرج میشود، می تواند خطرات زیست محیطی بسیاری داشته و منابع ارزشمند آبی که سرمایه ای ملی هستند با سهل انگاری در معرض خطر قرار خواهند گرفت.
خلاصه کلام آنکه حل مسئله کمآبی و بحران ناشی از آن که گریبانگیر کل کشور شده، بیش از هر چیز نیازمند مدیریت بحران است. حوزه مغفولی است که نیاز به تلنگری جدی دارد.