29 مرداد امسال احمدرضا لاهیجان زاده در گفتگویی اعلام کرده بود که بیش از 70 درصد این تالاب به دلیل کم آبی رودخانه کرخه خشک شده و سب به خطر انداختن زیست بوم در خوزستان شده است.
هورالعظیم در وضعیت هشدار
مدیرکل محیط زیست خوزستان با بیان اینکه وضعیت تالاب هورالعظیم چند ماهی است که در وضعیت هشدار قرار گرفته است، تصریح می‌کند: طرح‌هایی برای انتقال آب رودخانه‌های درون استانی برای جلوگیری از خشکی این تالاب ارزشمند در حال مطالعه است و امیدواریم هرچه سریعتر به نتیجه مطلوب برسیم.
رئیس سازمان محیط زیست نیز که چندی پیش سفری به خوزستان داشت در جمع خبرنگار تأکید کرده بود که عدم آبگیری تالاب‌ها می‌تواند سبب افزایش ریزگردها شود و باید حق‌آبه تالاب‌ها مورد توجه قرار گیرد. معصومه ابتکار عنوان می‌کند: براساس مطالعات انجام شده هر هکتار از تالاب هورالعظیم 14 هزار دلار ارزش دارد و با مدیریت صحیح تالاب و احیای قسمت‌های مختلف آن مانند شیلات و کشاورزی می‌توان از ارزش واقعی تالاب هورالعظیم بهره برد.
به گزارش رهیاب، نخستین ضربه به تالاب هورالعظیم از حدود 20 سال پیش و در جنگ خلیج فارس زده شد، موقعی که آمریکا دست به آزاد سازی کویت از عراق اقدام کرد و از بصره به سمت بغداد حمله‌ای آغاز کرد. در آن مقطع مردم جنوب عراق علیه صدام قیام کردند که به ناگاه آمریکا دست از سرنگونی صدام حسین برداشت و صدام علیه شیعیان عراقی وارد جنگ شد.
در این جنگ شیعیان به تالاب‌ها پناه بردند و صدام حسین دستور داد که کانالی به طول 50 کیلومتر و عرض 2 کیلومتر برای انتقال آّب تالاب به دجله حفر کنند. این بزرگترین ضربه‌ای است که بشر می‌تواند به اکو سیستم طبیعی منطقه بزند که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد پس از حفر این کانال چگونه تالاب رو به خشکی رفت.
یکی از موضوعاتی که در خوزستان پس از خشکی تالاب‌ها تشدید شد، معضل ریزگردها بود؛ اگر یک بررسی اجمالی درباره موضوع ریزگردهای استان خوزستان و به ویژه شهر اهواز داشته باشیم، می‌بینیم که به صورت موردی از سال 1382 ریزگرد در این شهر دیده شده و از سال 1384 به صورت جدی افزایش پیدا کرد و اوج آن بین سال‌های 87 تا 89 بود.
اگر بخواهیم به صورت دقیق این موضوع را بررسی کنیم، می‌توانیم رابطه مستقیمی بین خشکی تالاب‌های بین النهرین در عراق و کاهش مساحت تالابی استان خوزستان با ورود ریزگرد به این استان مشاهده کنیم.
خشکی تالاب‌های بین النهرین بزرگترین فاجعه زیست محیطی
در کشور عراق 2.5 میلیون هکتار مساحت تالابی وجود دارد که تا سال 2000 هزار میلادی چیزی در حدود 1.5 تا 2 میلیون هکتار از این تالاب‌ها خشک یا کاربری تالابی خود را از دست دادند. سازمان ملل در همان سال 2 موضوع را به عنوان بزرگترین فاجعه زیست محیطی جهان معرفی کرد که یکی از آن‌ها خشکی تالاب‌های بین النهرین بود.
وقتی اثرات زنجیره‌ای در به وجود آمدن ریزگردها را بررسی کنیم در می‌یابیم که با خشک شدن تالاب‌ها رطوبت هوا کاهش یافت وقتی دمای هوا گرم شود، رطوبت خاک از بین می‌رود به همین دلیل در گذشته خاک مرطوب ما با وزش باد موثر 10 متر هم بلند نمی‌شد امروزه با وزش باد 3 تا 5 متر بر ثانیه بلند می‌شود که سبب تشدید پدیده ریزگرد می‌شود.
لاهیجان زاده درباره احیای تالاب هورالعظیم می‌گوید: نگرانی ما درباره هورالعظیم هنوز پا برجا است چون رود کرخه آورد مناسبی ندارد و باید سازمان آب و برق با مدیریت صحیح از رود کرخه آب تالاب را تأمین کند.
مدیرکل محیط زیست خوزستان معتقد است: اگر نزولات آسمانی در منطقه تالاب هورالعظیم افزایش پیدا کند و حق‌آبه تالاب از رود کرخه تأمین شود، می‌توانیم تا 5 سال آینده قسمت وسیعی از مشکل تالاب هویزه را حل کنیم.
وی می‌افزاید: یک میلیارد و 100 میلیون متر مکعب حق‌آبه سالانه برای تالاب بزرگ هورالعظیم درنظر گرفته شده و این تصمیم براساس مذاکرات صورت گرفته از سوی مقامات سازمان حفاظت محیط زیست با وزارت نیرو اتخاذ شده است.
خشک شدن 127 هزار هکتار از هورالعظیم
بنا بر گفته نماینده مردم دشت آزادگان و هویزه در مجلس شورای اسلامی مساحت تالاب هور العضیم از 155 هزار هکتار به حدود 28 هزار هکتار رسیده به طوری که در قبل از جنگ تحمیلی در حدود 500 هزار هکتار مساحت داشته است که این وسعت کم سبب از بین رفتن صدها شغل از جمله گاومیش داری، حصیر بافی و صیادی شده است.
احمد سواری در گفتگو با رهیاب، با بیان اینکه از نظر اقتصادی ارزش تالاب‌ها بیش از نفت است اما با این وجود استخراج نفت با حفظ تالاب‌ها هیچ منافاتی ندارد، تأکید کرد: احیای تالاب‌ها به دلیل افزایش تولید محصولات استراتژیک سبب تحقق اقتصاد مقاومتی مورد نظر مقام معظم رهبری می‌شود.
وی معتقد است: در صورت احیای تالاب‌ها می‌توان خیلی از کسانی که از مناطق تالابی به دلیل بیکاری کوچ کرده‌اند را دوباره به آنجا بازگردانیم و از نظر اقتصادی و تولیدات کشاورزی و آبزی می‌توانیم سود بیشتری کسب کنیم.
به گزارش رهیاب، پس از بروز مستمر ریزگردها در سال 93 مبلغی معادل یک هزار و 473 میلیارد ریال برای پیشگیری و مقابله با آثار زیان‌بار گرد و خاک به تصویب رسید، هر چند تاکنون از این اعتبار ریالی برای استان خوزستان هزینه نشده اما می‌توان با انجام کارهای کارشناسی شده مدیریت بهتری برای هزینه این مبالغ انجام داد.
بنا بر گفته رئیس سازمان محیط زیست ارزش اقتصادی هر هکتار از تالاب هورالعظیم معادل 14 هزار دلار است که با احیای مساحت 127 هزار هکتاری خشک شده تالاب می‌توان سالانه مبلغی معادل یک میلیارد و 778 میلیون دلار سود کسب کرد.
طرحی برای احیای هورالعظیم ارائه نشده است
جاسم مرمضی در گفتگو با رهیاب با بیان اینکه متولی احیای تالاب هورالعظیم تاکنون مشخص نیست، اظهار داشت: کسی باید معین شود که طرحش را ارائه دهد و آب را تأمین کند.
وی با بیان اینکه اگر حق‌آبه تالاب هورالعظیم از رودخانه کرخه تأمین شود احیای تالاب صورت می‌گیرد، گفت: اگر آب تأمین شد خود تالاب قدرت خودسازی دارد و احیای آن در کوتاه‌ترین زمان انجام می‌شود.
مشاور استاندار خوزستان در امور محیط زیست با انتقاد از سدسازی بر روی رودخانه کرخه عنوان کرد: اگر سدی بر روی رودخانه کرخه باید ایجاد می‌شد، سد تنظیمی بود تا آب زمین‌های کشاورزی تأمین شود.
وی با بیان اینکه ارزش افزوده احیای تالاب خیلی بیشتر از احداث نیروگاه و تأمین برق است، افزود: جلوگیری از اثرات زیان بار مانند گرد و خاک و اشتغال پایدار از جمله محاسن احیای تالاب‌ها است.
مرمضی بیان کرد: تنها راه حل خشکی هورالعظیم تأمین حق‌آبه تالاب است و با توجه به مساحت خشک شده تالاب سالانه باید بیش از 3 میلیارد متر مکعب آب رها سازی شود تا همه مساحت خشک شده احیا شود.
