بم که فروریخت، تمام چشمها به مجلس و دولت دوخته شد. سال 82آغاز یک اتفاق بزرگ بود؛ تصویب «قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری» نتیجه تلاش مسئولان برای نوسازی شهرها و افزایش مقاومت ساختمانها بود.
اگرچه بعد از رودبار و بم چشمها به تهران دوخته شد و هشدارهای بسیاری در مورد زلزله پایتخت از سوی کارشناسان تا به امروز مطرح میشود، اما یک دهه تلاش مدیریت شهری و به تعبیر شهردار پایتخت، «درست، عدالتخواهانه و بهدور از تبعیض» بوده است و توانست رشد چشمگیری در نوسازی بافت فرسوده ایجاد کند؛ تلاشی که در آن شهرداری تهران تنها بود. هنوز هم 3هکتار از پایتخت، ساختمانهای فرسوده دارد؛ یعنی چیزی حدود 150هزار خانوار تهرانی. وضعیت دیگر شهرهای کشور بهتر نیست. تقریبا 30درصد جمعیت کشور در بافتهای فرسوده زندگی میکنند و درصورت بروز یک بلای طبیعی، بحرانی جدی شکل خواهد گرفت.
عضو فراکسیون مدیریت شهری مجلس شورای اسلامی معضل بافتهای فرسوده را معضل کل کشور میداند و معتقد است: وضعیت بافتهای فرسوده در سایر شهرهای کشور همچون مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز، کرمان، سیرجان، رفسنجان و... بسیار بحرانی است بهطوری که درصورت وقوع کوچکترین زلزله، شاهد خسارات جبرانناپذیری خواهیم بود. شهباز حسنپور بیگلری با اشاره به نقش دستگاههای حاکمیتی در نوسازی، خاطرنشان کرد: نمایندگان مجلس درصورت لزوم از مسئولان دولتی درخصوص عملکردشان در رابطه با نوسازی بافتهای فرسوده در کل کشور سؤال خواهند کرد. این عضو فراکسیون مدیریت شهری مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه نوسازی بافتهای فرسوده میباید موضوع مورد مطالبه مجموعه نمایندگان مجلس باشد نهتنها فراکسیون مدیریت شهری، اظهار داشت: 30نماینده کلانشهر تهران در مجلس شورای اسلامی در قبال مردم مسئولیت دارند و میباید پاسخگو باشند.
*اقدامی عدالتخواهانه
205هزار پلاک شهر تهران نیاز به نوسازی دارد. این رقم یعنی بیش از 5درصد مساحت شهر تهران؛ یعنی دقیقا 3هزار و 268هکتار از مساحت پایتخت. در این محدوده 19درصد از جمعیت شهر تهران زندگی میکنند که حدود 22درصد کل پلاکهای شهر تهران را شامل میشود. وضعیت دیگر شهرهای کشور هم بهتر از تهران نیست. در واقع در یک آمار کلی، حدود 30درصد جمعیت کشور در بافتهای ناکارآمد زندگی میکنند و قرار است که براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، هر ساله 10درصد از این بافتها نوسازی شود. اما روند نوسازی در کشور چندان مناسب نبوده است. میانگین نوسازی در کل کشور حدود 8درصد است؛ رقمی که در تهران تا 4برابر افزایش مییابد و به 34درصد میرسد. شهردار تهران سیاست نوسازی بافتهای فرسوده تهران را سیاستی «درست، عدالتخواهانه و بهدور از تبعیض» دانست و تأکید کرد که «خیلی دوست داریم این امکان برای همه کشور اتفاق بیفتد».
طی یک دهه گذشته نوسازی بافت فرسوده در شهر تهران روندی رو به رشد بهخود گرفته است و این امر موجب شده است تا وزارت راه و شهرسازی، شهردار تهران را بهعنوان رئیس ستاد بازآفرینی شهر تهران که مسئولیت نوسازی بافتهای فرسوده در استان تهران را بهعهده دارد، معرفی کند؛ جایگاهی که در دیگر استانهای کشور، استاندار ریاست ستادها را بهعهده دارد. شهردار تهران در گزارش اخیر خود به شورای شهر تهران از نوسازی بافت فرسوده در تهران گفت و اظهار داشت: صد درصد هزینه صدور پروانه، حق انشعاب آب، برق، فاضلاب و همچنین جریمههای گذشته در بافت فرسوده بخشیده شده است که در این شرایط به هر خانواده چند صد میلیون تومان کمک شده است.
رئیس ستاد بازآفرینی شهر تهران در این جلسه اظهار داشت: در تهران 3هزار هکتار بافت فرسوده داریم و گفتیم خانههای محدوده بافت فرسوده در صدور پروانه 50درصد تخفیف داشته باشند که این رقم بالایی بود. ما برای حداقل 150هزار خانواری که در بافت فرسوده شهر تهران هستند و در بافت فرسوده مشکل مسکن دارند 50درصد تخفیف را در سال 87 و در شورای سوم درنظر گرفتیم.
شهردار تهران ادامه داد: مجلس شورای اسلامی تصویب کرد که در بافتهای فرسوده کل کشور 50درصد تخفیف برای عوارض ساختوساز درنظر گرفته شود و مابهالتفاوت این پول را دولت به شهرداریها بدهد که تاکنون دولت هم پول مربوط به عوارض ساختوساز در بافت فرسوده را به شهرداریها نداده است.
قالیباف افزود: ما در شورای چهارم پیشنهادی برای افزایش تخفیفها در بافت فرسوده آوردیم؛ بهطوری که هماکنون صددرصد هزینه صدور پروانه در بافت فرسوده بخشیده شده است. حتی در بخشی از محلهها که شرایط آنها در بافت فرسوده حاد است، در سال 95 تصویب شد که حق انشعاب آب، برق و فاضلاب را هم بدهیم و جریمههای گذشتهشان را هم بخشیدیم.
*سرعت در نوسازی تهران
تلاش برای نوسازی بافت فرسوده در یک دهه گذشته بهعهده سازمان نوسازی شهر تهران بود. برنامههای متعدد این سازمان در مناطق جنوبی شهر باعث شده است تا تهران الگویی برای سایر شهرهای کشور شود. مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با اشاره به اینکه توانستهایم 20تا 25درصد هزینه ساخت را کاهش دهیم، گفت که خوشبختانه هزینه انشعاب آب، برق و گاز را در بافت فرسوده رایگان اعلام کردیم که این اقدام برای سال 95اجرایی شده و به تمامی دستگاهها اعلام شده است. عبادالله فتحاللهی هزینه دوم که در آن تخفیف داده شده است را هزینه حفاری در داخل بافت فرسوده عنوان کرد. وی با اعلام اینکه حل تمامی عوارضی که منشا آن شورا و شهرداری بوده است در بسته جدید حذف شده است، گفت: به جز عوارض آموزش و پرورش و فعلا هزینه نظام مهندسی، بقیه عوارض حذف شدهاند که این عوارض 10درصد هزینه ساخت را بهخود اختصاص میدهد.