به گزارش مهر، دو سال از تاکیدات مدیران دولت یازدهم برای جذب سرمایه گذار در حوزه های مختلف سپری شده است. دو سالی که به عقیده کارشناسان فرصت معقولی در دست یابی به موفقیت های نسبی بوده و می توانست حداقل زیر ساخت های فرهنگی فکری دست یابی به این مهم را بارور سازد.
با این وجود حوزه صنعت استان نه تنها ناکام از فرصت های جسته گریخته بوده بلکه اغلب پروژه های سرمایه گذاری به دربسته خورده و توقف در پروژه های جدید به رکود و تعطیلی در پروژه های قبلی اضافه شده است.
در این میان برخی کارشناسان برنامه ریزی ها را صحیح نمی دانند و برخی نوع نگاه مدیران را نیازمند اصلاح می پندارند. در مجموع سهم سرمایه گذاری های بخش صنعت در اردبیل تنها ۳۰ درصد از کل سرمایه گذاری ها بوده و تحقق آرمان صنعتی شدن این استان همچنان با پروژه هایی که حرکت لاک پشتی دارند دور و دراز به نظر می رسد.
در تشریح مشکلات بخش صنعت استان با رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان به گفتگو نشستیم تا حامد عاملی از مشکلات ظریفی بگوید که حتی برنامه های کلان استان را متاثر ساخته است.
عاملی تاکید دارد تا زمانی که نگاه به سرمایه گذار تغییر نیافته تلاش ها نتیجه بخش نخواهد بود.
با وجود تلاش برای توسعه صنعتی اردبیل، این استان همچنان در این حوزه با مشکل مواجه است. به عقیده شما اصلی ترین دلایل
عدم توسعه یافتگی صنعتی استان چیست؟
در چند دسته بنده مشکلات را تقسیم بندی می کنم. دسته اول که تاثیر قابل توجه دارد مشکلات فرهنگی است. در برخی ساختارهای اداری استان کمک به فعال بخش خصوصی امر پسندیده تلقی نمی شود و در واقع این تصور به وجود می آید که اگر به فعال بخش خصوصی کمک کنیم بین آن اداره و آن فرد تعاملات و بده بستان هایی وجود دارد. این در حالی است که سخت گیری در مقابل سرمایه گذار به زیان ما است و خروجی ندارد.
برای اینکه صنعت و جذب سرمایه گذار بخش صنعتی رشد پیدا کند نیازمند حل مسائل اقتصادی و مشکلات سرمایه گذار هستیم.
وقتی فعال بخش خصوصی به اداره ای مراجعه می کند به دنبال حل مشکلات فرد باشیم و این تفکر که مشکل به ما مربوط نیست و یا توان حل نداریم در حالی که می توانیم کمک کنیم باید شکسته شود. ما نیازمند نگاه نتیجه گرا هستیم اما در اغلب ادارات با نگاه رفع تکلیف به این مقوله توجه می شود که این تفکر، تفکر مهلکی است.
در برخورد با سرمایه گذار دو حالت وجود دارد. سرمایه گذار یا فردی فرصت طلب، سو استفاده کن و رانت خوار تصور می شود و یا فردی است که می خواهد کار اقتصادی انجام دهد مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. برای موفقیت به مانند کشورهای پیشرفته ما نیازمند پرورش تفکر نوع اول هستیم.
باید سرمایه گذار حمایت شود، اموراتش تسهیل شود و بعد اگر خلاف واقع آن ثابت شد با آن مواجه شویم نه اینکه بر اساس تفکر نوع اول مانع از فعالیت وی شد.
در کنار مشکلات فرهنگی معضلات اقتصادی را نمی توان نادیده گرفت. به عقیده شما چرا بخش صنعت و به ویژه بخش خصوصی فعال در استان تا این حد با بانک ها دچار مشکل شده اند؟
برای استقرار واحد صنعتی اولین نیاز تامین مالی است که می تواند تکی توسط یک فرد و یا ترکیبی توسط جندین سرمایه گذار یا چندین منبع مالی باشد. عمدتا تامین مالی فردی بسیار اندک است و در منابع ترکیبی از بانک، سرمایه خارجی، فاینانس و صندوق های حمایتی استفاده می شود.
برای رشد صنعت در استان همه منابع باید بسیج شوند و برای تحقق این مهم باید نسخه آماده داشته باشیم و مدل های مختلف سرمایه گذاری به سرمایه گذار اطلاع رسانی و پیشنهاد شود.
به دلیل اینکه اکثر سرمایه گذاران استان بومی هستند و بنیه مالی متوسطی دارند مجبور به استفاده از منابع بانک ها می شوند و چون منابع بانک ها ضعیف است با مشکل مواجه می شوند.
تلاش مسئولان استانی استفاده از منابع مالی که اشاره کردید بوده اما خروجی حاصل نشده است. راهکار اصلاح این وضع به عقیده شما چیست؟
ببنید ما مشوق و زیرساخت لازم برای حضور سرمایه گذار غیر بومی به آن صورت نداریم. از طرفی از فاینانس به دلیل تحریم ها نتوانستیم بهره بگیریم و در جذب منابع صندوق های حمایتی نیز موفق نبودیم.
به عقیده بنده منابع بانک ها باید به صورت ملی توزیع شود. یعنی اینطور نباشد هر استان از منابع خودش استفاده کند و استانی که محروم است روز به روز محروم تر شود و بالعکس. کل منابع بانک های استان قابل مقایسه با یکی از بانک های استان تهران نیست و اصل عدالت ایجاب می کند منابع بانکی به صورت ملی توزیع شود.
به زیر ساخت ها اشاره کردید. نیازمندی های ما در این حوزه چیست که نظر سرمایه گذاران را تامین نکرده است؟
عمده مشوق مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی است که تاکنون نداشتیم و در دست اقدام است. در توسعه صنعتی باید راهبرد اساسی داشته باشیم. استان اردبیل به دلیل عدم اتصال به راه آهن سراسری، فقدان پروازهای مناسب و فقدان راه های ارتباطی مناسب از چهار سو با مشکل مواجه است. همین ها باعث می شود سرمایه گذار به ندرت حضور یابد. در مقام مقایسه سرریز سرمایه های تهران در قزوین انجام می شود که به واسطه اتوبان تهران – زنجان رونق یافته است.
سرمایه گذار وقتی می بیند زمینه حضور در برخی استان ها فراهم است آن ها را ترجیح می دهد و همین باعث شده سرمایه گذاری بخش صنعت استان ۳۰ درصد از کل سرمایه گذاری خارج از استان باشد.
حمایت از بخش صنعتی باید به شکلی باشد که واحد تولیدی توسعه یابد و بتواند با ظرفیت مناسب فعالیت کند. در عین حال نباید از نقش صادرات غفلت کرد. در وضعیت فعلی از جمله مشکلات اساسی واحدهای تولیدی استان بازار است. این در حالی است که مسیر توسعه تجارت است.
به عقیده شما پروژه های صنعتی استان درگیر بازی های سیاسی نیست و چرا در خصوص پروژه ها نظرات متناقضی به گوش می رسد؟
بنده اسم این را بازی سیاسی نمی گذارم بلکه تغییرات سیاسی است. تغییر سیاسی باعث تغییر افراد و ساختار ها می شود و چون در کشور برنامه ها تابع افراد است با تغییر ساختار تغییر می یابد.
در خود استان برخی پروژه ها متاثر از این تغییرات سیاسی است. اما نباید نقش زیادی برای آن قائل شدچرا که حوزه اقتصاد عمدتا دارای حساب و کتاب منطقی بوده و نقش تغییرات سیاسی را می توان فقط ۲۰ الی ۳۰ درصد قائل شد. ما مشکلاتی داریم که بیشتر از عدم توجه به واقعیت ها است و اگر مدیران ارزیابی درست و کارشناسی منطقی داشته باشند کاهش می یابد.
در آستانه انتخابات بسیاری از پروژه ها دستاویز فضاهای تبلیغاتی شده است. در برخی موارد این اتفاق اجرای پروژه ها را با تاخیر مواجه ساخته است. موافق آسیب جدی به بدنه صنعت استان نیستید؟
انتخابات فضای رقابتی است. در این فضا افراد به دنبال فرصت هایی هستند و یک سری افراد و گروه هامی خواهند از فرصت پیش آمده برای اهداف خود در حوزه اقتصاد و صنعت استفاده کنند.
اینها مباحث زودگذر است و باید گفت فعالان اقتصادی استان افراد آگاه، دلسوز و هوشمندی هستند و اگر نیاتی به دنبال سواستفاده باشد فعالان اقتصادی هوشمندانه برخورد می کنند.
بنده موافق حضور تشکل های اقتصادی در عرصه انتخابات هستم که البته روی اشخاص متمرکز نباشند بلکه روی یک سری اهداف متمرکز شوند و برنامه مناسب ارائه دهند.
شما تاکید دارد که در کشور ما برنامه ریزی ها با تغییر افراد تغییر می یابد. در خود استان اردبیل برای اصلاح این فرایند نظریه پایه توسعه استان تدوین شد تا جهت گیری کلی ایجاد شود. به عقیده شما طرح این نظریه شعار زده نبود؟
ما دو آسیب در نظام برنامه ریزی کشور داریم یکی نگاه بخشی و دیگر متمرکز است. این دو آسیب موجب شده ظرفیت ها احیا نشود. نظریه پایه برای اینکه خروجی داشته باشد نیازمند این است که مبتنی بر برنامه جامع باشد و بعد از برنامه ریزی منابع تحقق برنامه مشخص شود.
با این وجود حتی اگر برنامه تدوین می کردیم چون مدیریت توسعه کشور برنامه متمرکز و نگاه بخشی دارد امکان اجرا وجود نداشت.
ما در اجرای آمایش که بیشتر رویکرد استانی داشت نیز با مشکل مواجه ایم. به عقیده شما چرا آمایش نمی تواند به برنامه تبدیل شود؟
بنده برنامه آمایش را چیزی جدا از نظریه پایه نمی دانم. پتانسیل های کل استان در فاز اول آمایش شناسایی شد و در فاز دوم قرار شد برنامه ها و پروژه ها به اجرا درآید.
به دلیل اینکه در نظام برنامه ریزی کشور رویکرد ثابتی نداریم اجرای برنامه های آمایش با مشکل مواجه است.
شما به پنج برنامه توسعه نگاه کنید. بر اساس بررسی های انجام شده کمتر از ۵۰ درصد اهداف محقق شده و این مهم نشان دهنده مشکل در نظام برنامه ریزی کشور است. در برنامه ششم حداقل نباید اجازه داد آسیب ها تکرار شود.
از جمله دغدغه های فعالان بخش صنعت استان کارشکنی مدیران میانی است. صنعت و معدن چه تدبیری برای کاهش این مشکل اتخاذ کرده است؟
ضعف مدیریت میانی از آسیب های جدی نظام اداری کشور است. مسئولیت پذیری در نظام اداری به درستی تعریف نشده است و به عنوان مثال وارد یک بانک که می شود مسئولیت هر فرد مشخص است اما در نظام اداری اینطور نیست.
در خود سازمان صنعت و معدن استان تلاش بر این بوده این دیدگاه حاکم شود که ما برای آینده خودمان و فرزندانمان باید زمینه توسعه استان را فراهم کنیم و مسئولیت خود را درست انجام دهیم. مدیریت باید نظارت خود را حفظ کند اما در عین حال دسترسی به مدیران نیز تسهیل شود.
از جمله شاخص های کیفیت ارائه خدمت در ادارات میزان دسترسی به مدیران است و تاثیر مستقیم در اثربخش کردن نظام اداری دارد. ما تلاش کردیم ارباب رجوع دسترسی راحت به مدیران و معاونان داشته باشند.
آیا به مفهوم پنجره واحد بر اساس استانداردها و تعاریف در استان دست یافتیم؟
خیر. هنوز نه در استان بلکه در کشور مقوله پنجره واحد محقق نشده است. پنجره واحد به این معنی است که وقتی فردی مراجعه می کند همه خدمات را برای راه اندازی یک واحد صنعتی از یکجا دریافت کند و کارش را آغاز کند که عملا اینطور نیست. و برای راه اندازی یک واحد صنعتی حداقل باید به ۱۰ اداره مراجعه کند.
حتی اگر مجموعه و جلسه ای با حضور نمایندگان دستگاه ها تشکیل شود به دلیل اینکه نمایندگان اختیار تصمیم گیری ندارند و مدیریت متمرکز است خروجی ندارد.
با وجود تمامی مشکلات طرح شده، شما با افزایش شهرک های صنعتی در استان موافقید؟
به عقیده بنده افزایش باید با افزایش شهرک های خصوصی همراه باشد. شهرک دولتی نمی تواند مشوق بخش صنعت باشد و بهتر است شهرک ها و حتی شرکت شهرک های صنعتی به بخش خصوصی واگذار شود.
ما به دنبال ایجاد هر سال یک شهرک خصوصی هستیم که متاسفانه برای رونق بخشی به آن باید یک سری قوانین دست و پا گیر اصلاح شود.
درحال حاضر سه شهرک صنعتی خصوصی دو تا در نمین و یکی در گرمی در دست ساخت است و سه تقاضای دیگر در دست بررسی داریم.
برنامه ریزی های استان به سمت ایجاد منطقه آزاد تجاری رفته است. به عقیده شما مسئولان باید به چه نکاتی توجه داشته باشند تا منطقه آزاد و ویژه پر رونقی داشته باشیم؟
ما در کشور یک سری مناطق آزاد و ویژه موفق داریم و یک سری هم ناموفق بوده اند. مسئولان برنامه ریز استان باید دلایل موفقیت مناطق را مطالعه و بررسی کنند تا یک برنامه مدون و راهبرد عملیاتی داشته باشند. بدون برنامه به احتمال زیاد دچار آسیب خواهیم شد و انتظار می رود مسئولان به این مهم توجه داشته باشند.