تابناک فارس به نقل از صدا و سیما: سالک، یک بیماری انگلی است که به وسیله پشه خاکی به انسان منتقل شده و ایجاد زخم پوستی می‌کند و ممکن است تا بیش از یک سال طول بکشد، اما محل آن بعد از بهبودی تا پایان عمر باقی می‌ماند و موجب اذیت و آزار فرد می‌شود. در ایران این بیماری در بسیاری از استان‌های کشور وجود دارد و سالانه بیش از ۲۶ هزار نفر در کل کشور به سالک مبتلا می‌شوند. اما سالک در بسیاری از کشور‌های منطقه از جمله ایران، افغانستان، پاکستان، عراق، سوریه، اردن، الجزایر، تونس، مراکش و عربستان سعودی وجود دارد.
دو نوع سالک شهری و روستایی در ایران وجود دارد، اما در بسیاری از استان‌ها به ویژه در مناطق روستایی، سالک نوع روستایی و در شهر‌های بزرگ و متوسط سالک نوع شهری شایع است.
تجمع زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی و نبودن سیستم فاضلاب مناسب، استفاده نکردن یا استفاده نامناسب از پشه بند بهداشتی، نگهداری دام‌ها و پرندگان در نزدیک منازل، ساخت اماکن مسکونی در مجاورت لانه‌های جوندگان، مسافرت به مناطق آلوده، زندگی در ساختمان‌های مخروبه یا نزدیک آنها، استفاده از کود‌های غیر استاندارد در زمین‌های کشاورزی، از جمله عواملی است که موجب ابتلای افراد به سالک می‌شود.
انواع سالک در ایران
سالک شهری (خشک)
این نوع بیماری در شهر‌های کوچک و بزرگ اتفاق می‌افتد و به دلیل نداشتن ترشحات در سالک شهری به آن سالک خشک نیز گفته می‌شود؛ این بیماری از فرد مبتلا به وسیله پشه خاکی به فرد سالم منتقل می‌شود؛ همچنین سگ‌های ولگرد نیز از ناقلان اصلی بیماری سالک هستند.
در این نوع سالک ۲ تا ۸ ماه پس از گزش پشه خاکی آلوده، برجستگی کوچک سرخ رنگی در محل گزش ظاهر می‌شود و بعد از گذشت دو تا سه ماه، ضایعه برجسته یا تا حدودی سفت می‌شود و کم کم در روی آن فرو رفتگی ایجاد شده و به تدریج ضایعه به صورت زخمی باز در می‌آید.
سالک روستایی (مرطوب)
به دلیل وجود ترشح در زخم سالک روستایی به آن سالک مرطوب نیز گفته می‌شود؛ در این نوع سالک، پشه خاکی انگل بیماری را از برخی موش‌های صحرایی به انسان منتقل می‌کند.
در سالک روستایی اغلب چهار ماه پس از گزش پشه خاکی، ضایعه به صورت جوش و سپس به صورت زخم ایجاد شده و به سرعت بزرگ می‌شود که این زخم اغلب برجسته و دارای ترشح است؛ سالک نوع روستایی اغلب در استان‌های اصفهان، فارس، خوزستان، کرمان، گلستان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، بوشهر، هرمزگان، سمنان، سیستان و بلوچستان، یزد و ایلام دیده می‌شود.
محل زندگی و تکثیر پشه ناقل بیماری سالک
پشه خاکی اغلب در جای تاریک و مرطوب به ویژه زیر تخت، پشت کمد، شکاف دیوارها، زیر زمین، لانه‌های پرندگان، جوندگان و زیر تخته سنگ‌ها زندگی می‌کند؛ همچنین محل تکثیر پشه خاکی در زباله ها، نخاله‌های ساختمانی، کود و فضولات دام‌ها و مخروبه‌ها است.
پیشگیری از ابتلا به بیماری سالک
۱. نریختن زباله و نخاله‌های ساختمانی در اطراف منازل
۲. استفاده از پشه بند، توری و پرده بهداشتی (دارای منافذ ریز و آغشته به حشره کش) به ویژه در هنگام غروب و در طول شب
۳. استفاده از لباس‌های پوشیده با آستین‌های بلند و شلوار بلند به ویژه هنگام غروب و در طول شب.
۴. استفاده از پماد‌های دور کننده حشرات به ویژه در هنگام غروب و در طول شب (قلم دافع دیت)
۵. نرفتن به مناطق آلوده در هنگام غروب و شب
۶. نگهداری نکردن دام‌ها در نزدیکی محل سکونت
۷. مراجعه به مراکز بهداشتی در صورت بروز هر ضایعه مشکوک که بیش از ۱۴ روز طول کشیده باشد، به ویژه اگر سابقه مسافرت وجود داشته باشد.
