جولان گدایان درپایتخت تاریخ وتمدن ایران

تکدی گری جلوه نازیبای فقر و احتیاج در جامعه است؛ چه آنان که واقعا نیازمند و محتاجند و چه آنان که از روی طمع و راحت طلبی تکدی گری را اسباب معاش خود قرار داده اند.

به گزارش تابناک همدان، بعد از گشت و گذاری چند دقیقه ای در شلوغی آزار دهنده بازار میوه فروش‌ها مغازه‌ای که میوه هایی با کیفیت و قیمت مناسب عرضه کرده است  راپیدا می کنی. هنوز پاکت پلاستیکی را از دست فروشنده نگرفته ای که صدایی در گوشت زمزمه می کند؛ می شود برای من هم بخری؟

مسیر صدا را دنبال می کنی؛ زن میانسالی را می بینی که چادر مشکی کهنه و رنگ و رفته ای را سفت و محکم گرفته و ملتمسانه نگاهت می کند.

با یاداوری مقدار پولی که در این روزهای نزدیک به اخر ماه از حقوقت باقی مانده و لیست خریدی که دردست داری می خواهی خواسته اش را نشنیده بگیری، اما نمی توانی خودت را قانع کنی که پاسخ منفی بدهی حتی به قیمت خرید مقدار کمتری میوه برای خودت و شنیدن غرغرهای احتمالی همسرت .

یکی دو دقیقه بعد زن میانسال تورا با دو پلاستیک میوه دست چین شده ترک می کند اما لبخند معنادار فروشنده از ماجرایی حکایت دارد که تو از آن بی خبری...

تازه ماجرای زن غریبه را فراموش کرده ای که به طور اتفاقی مقابل مغازه ای دیگر همان زن را می بینی که به همان شیوه مرد دیگری را ترغیب به خریدن مقداری میوه نوبرانه که قیمت بالایی هم دارد کرده است. این صحنه تورا به فکر فرو می برد که ایا آن زن واقعا نیازمند بود یا..؟

غرق در تفکرات خودت مقابل یکی از مغازه ها که مشتریان زیادی هم دارد توقف می کنی که زن دیگری با بیان اینکه بچه هایش مدتهاست که میوه نخورده اند می خواهد که برایش مقداری میوه بخری او را برانداز می کنی و ناخوداگاه نگاهت روی چند پلاستیک میوه که زیر چادر زن جوان پنهان شده اند توقف می کند و همین موضوع باعث می شود او بدون اینکه حرفی بزند خودرا در شلوغی جمعیت گم کند .

فروشنده ای که یکی از کسبه قدیمی مطرح بازار است متوجه ماجرا می شود و لابلای کلماتی که او به کار می برد تو متوجه شیوه خاصی از تکدی گری می شوی که در این قسمت از شهر رواج پیدا کرده است. شیوه ای که با قرار دادن شهروندان در یک موقعیت خاص از احساسات نوع دوستانه انها سوءاستفاده می کند.

((مدتی است است که چندین زن و یکی دو مرد که تعدادشان هم روز به روز بیشتر می شود در اینجا پرسه می زنند و با مراجعه به شهروندانی که در حال خرید میوه و سبزیجات هستند با بیان جملات احساسی حاکی از فقر و نداری از آنان می خواهند که مقداری از همان را برای آنها هم بخرند و با توجه به دل رحمی و مهربانی مردم بیشتر اوقات پاسخ مثبت هم می گیرند.

البته در زمان هایی مانند اعیاد، تولد ائمه و بعد از ظهر های پنجشنبه با توجه به فضای معنوی موجود در بین شهروندان فعالیت این افراد بیشتر می شود.))

نکته جالب صحبت های این فروشنده این است که از نظر اوبیشتر این افراد واقعا نیازمند نیستند و صرفا با اظهار فقر و نداری از احساس نوع دوستی دیگران سوء استفاده می کنند.

چه بسا افراد واقعا نیازمندی که حتی به قیمت خریدن مقدار اندکی از میوه های لک دار و بی کیفیت حاضر نیستند از فروشنده با مشتریان این بازار درخواست کمک کنند.

آنها که واقعا نیازمندند در ساعات پایانی کار بازار لابلای ضایعات میوه ها و سبزیجات را به امید پیدا کردن چند عدد میوه قابل مصرف جستجو می کنند اما حاضر نمی شوند دست نیاز جلوی مردم و فروشنده ها دراز کنند.

شهر در تسخیر گدایان

این روزها با گرم شدن هوا کمتر شهروندی را می توان یافت که هنگام عبور و مرور سواره یا پیاده در سطح شهر همدان با چند نفر از افرادی که به شیوه ها و شگردهای مختلف مشغول تکدی هستند برخود نکند و در معرض درخواست های همرا با سماجت آنان قرار نگیرد.

خیابانهای اصلی، پارک ها و فضاهای سبز ، پشت چراغ قرمز چهار راهها و میدانها، مراکز خرید، مراکز توریستی و گردشگری و تقریبا تمام اماکن پر رفت و آمد شهر محدوده فعالیت افرادی است به شیوه ها مختلف، احساسات رهگذران را تحریک کرده و آنها را وادار به پرداخت صدقه می کنند.

متکدیانی از جنسیت ها و سنین مختلف با ظاهر و لهجه هایی متفاوت در میان انان از کودکان ژولیده و کثیف و زنان سیه چرده مناطق جنوبی تا معتادانی که بیشتر بومی همین شهرند یا پیرمرد و پیرزن های که از روستاهای و شهرستانهای اطراف امده اند به چشم می خورند که به هر دلیلی گدایی ان هم در شهری که عنوان پر طمطراق پایتخت فرهنگ و تمدن ایران زمین را یدک می کشد را به عنوان راهی برای امرار معاش انتخاب کردند.

تکدی گری در قانون

تکدی در لغت به معنای حاجت خواهی از این و آن، در کوی و برزن، گدایی، صدقه خواستن، دریوزگی، درویشی و سؤال به کف، آمده است. (دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، ج 4 ص .6048).

تکدي و تکدي گري از زمره زشت ترين مناسبات اجتماعي است که قانونگذار هر کشور بر حسب فرهنگ و آداب و سنن موجود براي آن مجازات نيز تعيين نموده، از جمله در قوانين کشورمان از جمله جرائم محسوب مي گردد.

ماده 712 - هركس تكدي يا كلاشي را پيشه خود قرار داده باشد واز اين راه امرار معاش نمايد يا ولگردي نمايد به حبس از يك تا سه ماه محكوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالي مرتكب عمل فوق شود علاوه بر مجازات مذكور كليه اموالي كه از طريق تكدي وكلاشي بدست آورده است مصادره خواهد شد .

ماده 713 - هركس طفل صغير يا غير رشيدي را وسيله تكدي قرار دهد يا افرادي را به اين امر بگمارد به سه ماه تا دوسال حبس و استرداد كليه اموالي كه از طريق مذكور به دست آورده است محكوم خواهدشد .

مفهوم تکدی در حقوق اسلامی

به طور خلاصه فقهای اسلامی در مورد حکم تکدی به دو گروه تقسیم می شوند.

گروه اول: فقیهانی که تکدی را به طور اساسی امری حرام می دانند؛ از هر نوع که باشد(اعم از زبانی، نوشتاری و... ) این گروه اکثریت فقها را تشکیل می دهند.

گروه دوم: آن دسته از فقیهانی هستند که تکدی را امری مکروه می دانند. از این رو قائل به مجازاتی برای این گونه افراد نیستند.

برای جلوگیری از طولانی شدن کلام در این قسمت از میان عقاید و نظرات فقها عظام فتوای حضرت امام خمینی رحمة الله علیه را انتخاب نموده که عینا نقل می گردد: در صدقه و بخشش به مستمندان، قصد قربت شرط است و سؤال(گدایی) در صورت نیاز مکروه و در صورت عدم نیاز شدیدا، مکروه و بنابر احتیاط حرام است.

امام خمینی در فتوای خود قایل به تفکیک شده اند. در صورتی که متکدی نیاز داشته باشد؛ حکم کراهت داده اند و در صورتی که نیازی به کمک دیگران نداشته باشد و از روی حرص و رفاه طلبی و با وجود قدرت بر انجام کار، دست نیاز به سوی مردم دراز کند؛ احتیاط واجب در حرمت آن دانسته اند و عمل به آن گناه است و مجازات دارد.

تکدی گری بستر وقوع جرایم

همانگونه که پیشتر گفته شد تکدی گری از جمله معضلاتی است که از دیدگاه قانون جرم محسوب می شود و پذیرفتن آن به عنوان یک جرم و معضل اجتماعی انگیزه مقابله با را بیشتر خواهد کرد.حضور متکدیان در شهر آبستن وقوع جرایم و آسیب های اجتماعی بی شمار است. جمع اوری این افراد که آزادانه و به صورت علنی در شهر مرتکب جرم می شوند، امری ضروری به نظر می رسد.

تکدی گری تنها به جمع آوری وجوه از مردم ختم نمی شود، بلکه این افراد در قالب تکدی گری می توانند جرائم بزرگتری همچون قاچاق، توزیع و استفاده از مواد مخدر، سوء استفاده از زنان و کودکان، بیراهه کشاندن نوجوانان و جوانان را نیز مرتکب شوند.

جمع آوری متکدیان می تواند نخستین گام در جهت بر طرف شدن این معضل اجتماعی باشد، اما بسنده کردن به این امر و متوقف شدن در این مرحله از پاکسازی جامعه از وجود این افراد نه تنها تاثیری در حل این معضل اجتماعی ندارد بلکه باعث صرف بی نتیجه زمان و سرمایه می شود.

بنابراین برطرف شدن یا لاحداقل کمرنگ تر شدن این معضل اجتماعی، مستلزم جدیت، استمرار و همچنین همکاری و هماهنگی دستگاه های مسئول است تا فضای جامعه برای این افراد سودجویی ناامن شود که با سماجت و گستاخی از احساسات و عواطف انسان دوستانه افراد جامعه استفاده می کنند.

تکدی گری معلول اشفتگی های اجتماعی

یک جامعه شناس در این رابطه می گوید: محصول تکدی گری همانند هر ناهنجار دیگری معلول علتهای متعددی است، اما کارشناسان مسائل اجتماعی چندین علت عمده را برای رواج این مناسبت نامیمون ذکر کرده اند از جمله؛ فقر، اعتیاد، بیکاری، مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک، پایین بودن درامدها، گرانی، نداشتن هزینه های درمان، فرار از منزل، مشکلات روحی و جسمی و کهولت سن.

محمد ابراهیمی ادامه می دهد: این عوامل که هر کدام به تنهایی یا در کنار عوامل دیگر باعث گرایش و مبادرت افراد به تکدب گری می شود به عنوان یک راه برای کسب درامد آسان و بدون تلاش و سرمایه گذاری است.

اما شاید به جرات بتوان گفت: مهمترین دلایل گسترش این معضل در جامعه، به عنوان یک راه برای کسب درامد فقر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است. نتایج سوء فقر به عنوان منشا بسیاری از ناهنجاری ها، خود را در قالب معضلاتی این چنین در جامعه نشان می دهد.

کارشناسان برای تشخیص عقب ماندگی با پیشرفت اجتماعی جامعه، شاخص متعددی از مسایل اجتماعی را مورد بررسی قرار می دهند که تکدی گری نیز به عنوان یکی از فاکتورهای پیشرفت اجتماعی و فرهنگی آن جامعه به حساب می آید و نابرابری های اجتماعی و اختلاف طبقاتی از مهمترین علل به وجود امدن این ناهنجاری اجتماعی است.

وقتی شکاف میان دهک های بالا و پایین جامعه زیاد می شود، تعدادی از افراد دهک های بالا و پایین به جای تلاش برای رسیدن به رفاه، سعی می کنند از درامدهای دهک های بالاتر استفاده کنند و این موضوع باعث ظهور قارچ گونه متکدیان در جامعه می شود.

به گفته وی اگرچه تعدادی از متکدیان نیازمندان واقعی هستند که تنها راه برای تامین نیازهای اولیه خود را در تکدی گری می بینند و توانایی انجام هیچ فعالیت دیگری برای امرار معاش ندارند، اما اکثر متکدیان، افراد حرفه ای هستند که به رغم داشتن شرایط کارکردن و کسب درامد مشروع و بعضا به رغم داشتن توان مالی تکدی گری را به عنوان یک شغل برگزیده اند.

این افراد به دلایل مختلفی از جمله؛ اعتیاد، غریب بودن در محل تکدی گری و اهمیت قائل نبودن برای جایگاه اجتماعی و شان انسانی خود بدون هیچ واهمه ای، در مجامع عمومی حضور می یابند و تنها کاری که می کنند این است که به شیوه های مختلف حس ترحم افراد دیگر را برانگیزند تا در دسترنجشان سهیم شوند.

این مدرس دانشگاه عقیده داردکه تکدی گری در نگاه کلی، یک آشفتگی اجتماعی است که نشان از نابسامانی اجتماع دارد، همچنین از جمله مسائل تهدید کننده امنیت اجتماعی است.این معضل اجتماعی نیز مانند سایر معضلات دیگر، دیر یا زود تاثیر ناخوشایندی در وضعیت جامعه خواهد داشت.

همراهی مردم و مسئولان لازمه مقابله با تکدی گری

تکدی گری جلوه نازیبای فقر و احتیاج در جامعه است چه انان که واقعا نیازمند و محتاجند و چه انان که از روی طمع و راحت طلبی تکدی گری را اسباب معاش خود قرار داده اند. هر کدام لکه ای سیاه بر پیشانی جامعه است که وجدان عمومی جامعه را ناآرام می کند.

این روزها متکدیان با شیوه ای مختلف با سوء استفاده از احساسات و عواطف شهروندان، کسب درآمد بدون تلاش و سرمایه را برای خود انتخاب کرده اند و بهای راحت طلبی و طمع کاری آنان را تک تک افراد جامعه باید بپردازند که زندگی در جامعه سالم و عاری از ناهنجاری حق آنان و وظیفه مسئولان است. از این رو ضرورت تعامل بیشتر مسئولان و مردم برای برچیدن این جلوه نازیبا از سطح جامعه در این برهه از زمان بیشتر احساس می شود.

به نظر می رسد ریشه کن کردن فقر، توسعه اشتغال، گسترش عدالت اجتماعی، رفع نواقص و خلا های قانونی، تامین اعتبار لازم برای کمک به نیازمندان، جدیت دستگاه های متولی در انجام وظایف محوله در رابطه با نیازمندان واقعی را می طلبد. نظارت مستمر بر فعالیت آنان از سوی دستگا ههای نظارتی، همچنین نا امن کردن فضای جامعه برای متکدیان از جمله اقداماتی است که باید نهادهای متولی انجام دهند.

وظیفه مردم نیز این است که تحت تاثیر شگردهای مختلف متکدیان قرار نگیرند و در صورت تمایل کمک های خود از طریق نهادهای مسئول مانند کمیته امداد و بهزیستی را به دست نیازمندان واقعی برسانند تا شاهد پاک شدن جامعه از وجود متکدیان یا لااقل کمرنگ شدن این معضل اجتماعی باشیم.